آخرين بررسي ها از وضعيت توسعه فناوري اطلاعات کشور براساس شاخص بين المللي توسعه ICT نشان مي‌دهد که استان تهران بيشترين توسعه و استان سيستان و بلوچستان کمترين توسعه را در اين بخش داشته‌اند.

وايمکس نيوز - دفتر بررسي‌هاي فني اقتصادي معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، آخرين وضعيت استانهاي کشور را از منظر شاخص توسعه يافتگي فناوري اطلاعات (IDI) تا پايان آذرماه سال 94 اعلام کرد. اين آمار از وجود شکاف ديجيتالي ميان استانهاي کشور حکايت دارد.

شاخص IDI با هدف برنامه ريزي براي فراهم‌کردن زيرساخت متناسب ارتباطات و فناوري اطلاعات، شناخت دقيق وضعيت کل کشور و همچنين شناخت وضعيت هريک از استان ها از منظر ارتباطات و فناوري اطلاعات مورد بررسي قرار مي گيرد. چرا که اندازه‌گيري شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطلاعات (IDI)، ارزيابي و تحليل عملکرد بخش ارتباطات و فناوري اطلاعات هر استان در کشور نقش مهمي در برنامه‌ريزي هاي راهبردي، تصميم گيري ها و بررسي ميزان رشد و توسعه استانها در زمينه ارتباطات و فناوري اطلاعات خواهد داشت.

براين اساس معاونت برنامه ريزي وزارت ارتباطات، شاخص IDI را با استفاده از اطلاعاتي که از سازمان فناوري اطلاعات ايران و سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي به دست آورده، مورد محاسبه قرارداده و جايگاه استان هاي کشور را از منظر پارامترهاي اين شاخص، طي سال هاي 1389 تا 9 ماهه سال 1394 بررسي کرده است. در اين بررسي مشخص شد که برغم رکود اقتصادي حاکم بر کشور، استفاده از سرويس هاي ICT از جمله تلفن هاي همراه و اينترنت کمتر از اين بحران، آسيب ديده و بيشتر استان‌ها با بهبود وضعيت خود نسبت به سال هاي قبل به سمت جامعه اطلاعاتي حرکت کرده اند.

نقشه زير وضعيت استان هاي کشور را از منظر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطلاعات (IDI) با توجه به عدد مربوط به شاخص به طور اجمالي نشان مي دهد.

هدف IDI چيست

هدف اصلي شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطلاعات (IDI) بررسي فرآيند تبديل شدن به جامعه اطلاعاتي در راستاي حرکت از يک گام به سمت گام ديگر است که به عنوان يک ابزار نيرومند، توسعه جامعه اطلاعاتي را در کشورهاي توسعه يافته و کشورهاي در حال توسعه مورد ارزيابي قرار مي دهد. کاربرد اصلي اين شاخص که براي اولين بار در نسخه 2009 کتاب اندازه گيري جامعه اطلاعاتي مطرح شد، اندازه گيري مواردي چون توسعه سطحي و زماني ICT در کشورها و تفاوت آن نسبت به کشورهاي ديگر، فرآيند توسعه ICT در کشورهاي توسعه يافته و کشورهاي در حال توسعه، توزيع ديجيتال (سنجش تفاوت در توسعه ICT بين کشورها) و پتانسيل توسعه ICT تعريف شده است.

با استفاده از اين شاخص حرکت يک کشور به سمت جامعه اطلاعاتي با استفاده از سه گام آمادگي ICT، شدت ICT و اثرات ICT توضيح داده مي شود که به اين منظور براي شاخص IDI سه زيرشاخص دسترسي، استفاده و مهارت تعريف شده که انتخاب زيرشاخص ها بر پايه قابليت دسترسي به اطلاعات و کيفيت دسترسي به آنها، نتايج بررسي هاي آماري گوناگون و ارتباط يک شاخص خاص در بيان هدف اصلي و چارچوب مفهومي IDI بوده است.

در اين زمينه براي زيرشاخص سطح دسترسي، تعداد مشترکان تلفن همراه و ثابت و ميزان پهناي باند اينترنت، خانوارهاي داراي کامپيوتر و دسترسي خانوارهاي داراي کامپيوتر مدنظر قرارگرفته است. در بخش زيرشاخص استفاده، کاربران اينترنت به ازاي هر نفر و مشترکان پهناي باند بي سيم و با سيم به ازاي هر 100 نفر سنجيده مي شوند. در همين حال معيار زيرشاخص مهارت، نرخ باسوادي بزرگسالان و نسبت نام نويسي در سطح دبيرستان و دانشگاه است.

وضعيت استان هاي کشور در نه ماهه سال 1394 از منظر شاخص IDI

بررسي ها نشان مي دهد که استان تهران با دارا بودن مقدار 7.37 رتبه اول شاخص IDI را به خود اختصاص داده است و پس از آن استان هاي سمنان، مازندران، يزد و قم در رتبه هاي بعدي قرار دارند. در اين رده بندي استان هاي لرستان، خراسان شمالي و سيستان و بلوچستان رتبه هاي آخر را به خود اختصاص داده اند.

ميانگين اين شاخص در نه ماهه سال 94 رقم 5.03 بوده که استان تهران 2.34 از مقدار ميانگين بالاتر است و استان سيستان و بلوچستان با امتياز 2.28 در رتبه آخر شاخص IDI قرار دارد و از مقدار ميانگين کمتر است.

در همين حال روند پنج سال و نيم (از سال 1389 تا نه ماهه سال 1394) شاخص IDI استان هاي کشور، نشانگر روند رو به رشد آن براي همه استان هاي کشور است. در اين روند پنج سال و نيم استان تهران همچنان در رتبه نخست در بين ساير استان ها قرار دارد و پس از آن استان هاي مازندران، سمنان و يزد جزو استان هاي با رتبه بالا در اين شاخص در طي پنج سال اخير قرار گرفته اند. استان‌هاي خراسان شمالي و سيستان و بلوچستان که در انتهاي جدول قرار دارند در دوره مورد بررسي تغييري در رتبه شاخص IDI نداشته‌اند.

برخي از استان ها از جمله استان کهگيلويه و بويراحمد و همدان بهبود چشمگيري در شاخص IDI داشته اند. استان کهگيلويه و بويراحمد از رتبه 29 در سال 1393 به رتبه 22 در نه ماهه سال 1394 ارتقاء يافته است که اين بهبود به دليل رشد 21.62 درصد در زيرشاخص استفاده و رشد 18.06 درصد در زيرشاخص دسترسي است. در همين حال استان همدان نيز از رتبه 26 در سال 1393 به رتبه 21 در نه ماهه سال 1393 به رتبه 21 در نه ماهه سال 1394 رسيده است که اين بهبود در اثر رشد 76.43 درصدي در زيرشاخص دسترسي و 19.29 درصد رشد در زيرشاخص استفاده اعلام شده است.

وضعيت استان هاي کشور با توجه به زيرشاخص هاي IDI

بررسي ها نشان مي دهد که در سال هاي 1389 تا نه ماهه سال 1394، زيرشاخص دسترسي روند رو به رشدي را براي بيشتر استان هاي کشور نشان مي دهد. استان تهران طي پنج سال اخير رتبه نخست اين زيرشاخص را به خود اختصاص داده است. و استان هاي خراسان شمالي و سيستان و بلوچستان در رتبه آخر قرار دارند. ميانگين اين زيرشاخص در نه ماهه سال گذشته، 5.71 است که عدد مربوط به استان تهران (رتبه نخست اين زيرشاخص) 2.39 از ميانگين بيشتر و استان سيستان و بلوچستان (رتبه آخر اين زيرشاخص) 1.42 از ميانگين کمتر است که نسبت به سال 1393 اختلاف اين زيرشاخص از ميانگين کمتر شده است.

در مقدار زيرشاخص استفاده، ضمن اينکه در سال 1389 تا 1391 ثابت مانده است ولي در سال 1392 و 1393 نسبت به سال هاي قبل رشد داشته است. در نه ماهه سال 1394 مقدار اين زيرشاخص به دليل کاهش تعداد کاربران اينترنت به ازاي هر 100 نفر براي بيشتر استان هاي کشور کاهش يافته است. طي سال هاي 1389 تا نه ماهه سال 1394 بيشترين مقدار اين زيرشاخص متعلق به استان تهران است.

در نه ماهه سال 1394 پس از استان تهران استان هاي سمنان، يزد، مازندران و قم قرار دارند. ميانگين اين زيرشاخص در اين بازه زماني 3.49 است که استان تهران با داشتن رتبه اول اين زيرشاخص در کشور 3.12 از ميانگين مربوط اين زيرشاخص بيشتر و استان سيستان و بلوچستان با قرار داشتن در انتهاي جدول رتبه بندي استان هاي کشور از لحاظ زيرشاخص استفاده، 2.38 از مقدار ميانگين کمتر است که نسبت به سال 1393 فاصله اين زيرشاخص از ميانگين آن براي کل استان ها، براي استان سيستان و بلوچستان کمتر شده است.

در زيرشاخص مهارت نيز بررسي ها نشان مي دهد که به طور متوسط اين زيرشاخص طي سال هاي 1389 تا نه ماهه سال گذشته، 2.4 درصد افزايش داشته است. ميانگين اين زيرشاخص در نه ماهه سال 1394،مقدار 6.74 اعلام شده است که استان هاي پيشرو در اين زيرشاخص به ترتيب سمنان، مازندران، يزد، قزوين و تهران هستند. استان هاي کردستان، خراسان شمالي و سيستان و بلوچستان با کمترين ميزان بهره گيري از اين زيرشاخص در انتهاي جدول رتبه بندي استان هاي کشور از نظر زيرشاخص مهارت قرار دارند.

طبقه بندي استان هاي کشور بر اساس شاخص IDI

طبقه بندي استان ها بر اساس شاخص IDI، در دو دسته استان هاي داراي شاخص IDI بالاتر از ميانگين شاخص IDI و استان هاي پايين تر از ميانگين شاخص IDI تعريف شده است که بررسي ها نشان مي دهد که طي سال هاي 1389 الي 1391، تعداد استان هاي داراي شاخص IDI بالاتر از ميانگين شاخص IDI و همچنين تعداد استان هاي داراي شاخص IDI پايين تر از ميانگين تفاوتي نداشته است.

اما در سال 1392 نسبت به سال 1391 تعداد استان هاي داراي شاخص IDI بالاتر از ميانگين، از 12 استان به 15 استان افزايش يافته و در نتيجه تعداد استان هاي داراي شاخص IDI پايين تر از ميانگين IDI نيز از تعداد 19 استان به 16 استان کاهش يافته که پيشرفت نسبي استان ها را از لحاظ ارتباطات و فناوري اطلاعات در سال 1392 نسبت به سال 1391 نشان مي دهد.

در سال 1393 تعداد استان هاي داراي شاخص IDI بالاتر از ميانگين، 14 استان و تعداد استان هاي داراي شاخص IDI پايين‌تر از ميانگين، 17 استان بوده است که تفاوت چشمگيري نسبت به سال قبل نداشته است.

در نه ماهه سال 1394، تعداد استان هاي داراي شاخص IDI بالاتر از ميانگين IDI کل استان ها، 15 استان و تعداد استان هاي داراي شاخص IDI پايين تر از ميانگين IDI کل استان ها، 16 استان بوده است که نسبت به سال 1393 تنها يک استان به تعداد استان هاي بالاتر از ميانگين IDI کل استان ها افزوده شده است.

منبع : مهر