مهمترین ویژگی شهرهوشمند، مشارکت شهروندان در مدیریت شهری است که سرعت انجام کارها از خصیصه های اصلی آن و وجه مشترک همه شهرهای مدعی هوشمندی درجهان، داشتن زیرساخت های ارتباطی قدرتمند همچون شبکه دسترسی فیبرنوری است.

وایمکس نیوز - طرح موضوعاتی چون شهرهوشمند، دولت الکترونیک، شبکه ملی اطلاعات، جامعه اطلاعاتی، شبکه های مجازی و دیگرمفاهیم مبتنی بر پدیده دگردیسی دیجیتال (Digital Transformation) درحوزه فناوری اطلاعات ایران،  بیانگر یک تحول اجتماعی فناورانه با رویکرد گذر از عصر اطلاعات و ورود به عصر دیجیتال در این کشور است .
ضریب نفوذ بالای فناوریهای لایه دسترسی و رشد قابل توجه کسب وکارهای دیجیتال همچون کسب¬ و¬کارهای نوپا (Start-Up) زیر چتر مفهوم شهر هوشمند (Smart City) از جمله مصادیق این سخن هستند.
اما وقتی موضوع شهرهوشمند مطرح می شود شبکه ها و زیرساخت های ارتباطی از جمله دسترسی به فیبر نوری اهمیت بسزایی پیدا می کند. شبکه ای که قادر باشد با تامین پهنای باند مناسب برای ارتباطی با ساختار دیجیتال بستری هماهنگ برای انتقال اطلاعات را ضمن استفاده از IP های متعدد و مصارف بی شمار که از نیازهای اساسی اجرای شهر هوشمند است  برآورده نماید. اما این زیرساخت ها کدامند؟

زیرساخت های ارتباطی شهرهوشمند
اغلب شهرها اپراتورهای شبکه های ارتباطی (communication network ) زیادی دارند که در کنار هم فعالیت می کنند.یک شهر علاوه بر تلفن ثابت از چندین شبکه تلفن همراه، ارتباطات ماهواره ای، شبکه های بی سیم، امواج مایکرو، ارتباطات رادیویی، فیبرنوری، وای-فای خانگی و تجاری، و شبکه های دیگر استفاده می کند. متاسفانه پل زدن بین شبکه های امروزی کار بسیار دشواری است که دسترسی به شبکه یکپارچه را که نیاز اساسی شهر هوشمند است با چالش مواجه می کند.
به همین دلیل شهرهای هوشمند آینده به سمت استفاده از فیبرهای نوری زیرزمینی گرایش دارند که مانند شاهرگهای حیاتی این مجموعه در همه جای شهر گسترده شده باشند تا نبض ارتباطی شهر هوشمند را با ایجاد نقاط دسترسی محلی در این شبکه برای هر ساختمان ایجاد کنند.
اعجاب آور است که در آزمایش های صورت گرفته امکان انتقال 100 ترابیت اطلاعات تنها از یک رشته فیبر نوری امکان پذیر است که برای دانلود تمام اطلاعات کتابخانه مرکزی در کسری از ثانیه کافی است! هرچند فیبرها در شرایط عادی امکان دسترسی به این سرعت را ندارند اما  مشخص است که سقف عملکرد فیبرها قابل ارتقاء می باشد.
دسترسی بی سیم به این شبکه زیرزمینی از طریق شبکه های وای-فای، امواج رادیویی ، یا شبکه های تلفن همراه یا ترکیب این شبکه ها امکان پذیر است وبعضی کسب و کارها به مرحله ای رسیده اند که از تمام زیرساخت شبکه پرسرعت استفاده می کنند.
شبکه های فیبر نوری پهنای باند مورد نیاز عصر دیجیتال را فراهم می کنند اما در لایه ی تجهیزات شبکه خاتمه می یابند و در ادامه مسیر باید به IP های مورد نیاز برای ایجاد انواع ترافیک برای مقاصد مختلف تبدیل شوند.
اما یک شهر احتیاج به شبکه بی سیم گسترده ای دارد که امکان دسترسی حسگر ها، کنترلرها ، لپ تاپ ها ، تبلت ها، تلفن های هوشمند و سایر ابزارهای دیجیتال به شبکه را فراهم کند.
شهرهای هوشمند از همه مهمتر احتیاج به ساختاری همگرا دارند تا امکان  دربرگرفتن تمامی انواع IP ها، بسته مبتنی بر هسته شبکه (یک شبکه متحد از زیرساخت ها که دامنه وسیعی از شبکه کابلی و فناوری های بی سیم را شامل می شود) در یک ساختار یکپارچه را ایجاد کند.
زمانی که صحبت از "یکپارچه سازی" یا "همگرایی" میکنیم منظور این نیست که تنها یک ساختار زیرساختی شبکه در شهر وجود داشته باشد.بلکه منظور این است که باید از ساختمانی یکپارچه در معماری برخوردار باشد که از استانداردهای هماهنگ بهره می برد تا برای شبکه های مختلف امکان انتقال راحت اطلاعات را فراهم کند.در حرکت به سوی آینده قابلیت همکاری و هماهنگی کلید اصلی موفقیت خواهد بود.
این سه عنصر- فیبر نوری بعلاوه ی شبکه های بی سیم بعلاوه همگرایی – نیازهای ضروری دستیابی به سرعت بالا، ضریب اطمینان بالا و قابلیت دسترسی بالا جزو مهمترین پیش نیازهای ارتباطی(telecommunication ) در شهرهای نوین هستند.
دراین میان مهمترین، پرهزینه ترین و زمان برترین بخش از این ساختار زیرساختی و شبکه ای موردنیاز شهرهای هوشمند، دسترسی فیبرنوری است که ایجاد آن از سوی وزارت ارتباطات برعهده ایرانیان نت گذاشته شده است.
بدون در نظر گرفتن فناوری ارتباطی ای که کاربران برای اتصال وسیله ی خود استفاده می کنند، تلاش می شود دسترسی به خدمات چند وجهی ایجاد شود. مثلا تلاش برای استفاده از دامنه وسیعی از اهداف توسط سازمانهای مختلف شهری.
اگر هر یک از این نهادها و سازمان ها بخواهند شبکه اختصاصی خود را ایجاد کنند، شهروندان آن شهر ناچار به پرداخت بهایی بیش از آنچه نیاز دارد خواهد بود.و البته زمان بیشتری هم مورد نیاز است.
ایجاد و نگهداری همه ی این شبکه های مجزا و رفت و برگشت اطلاعات بین سازمان ها دشوار و معماری لایه های خدمات در دسترسی به زیرساخت های شبکه دچار مشکل و نتیجه این خواهد شد که شبکه برای کم کردن اختلال ها در چرخه بی پایان به روزرسانی ها قرار گرفته و هدف اصلی آن به فراموشی سپرده می شود.
نقش وزارت ارتباطات در ایجاد زیرساخت های ارتباطی
در سال های اخیر، وزارت ارتباطات با درک صحیح این ضرورت و نقش زیرساخت های ارتباطی و همگرایی شبکه ها در توسعه آتی کشور، ایجاد شبکه دسترسی فیبرنوری برای آحاد مردم را در دستورکار خود قرارداده و مسئولیت اجرای این مهم را به شرکت ایرانیان نت سپرده است .
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درصدور پروانه ایرانیان نت همه راهکارهای منتهی به نتیجه مطلوب را لحاظ نموده و به ایرانیان نت اجازه داده است ازهمه امکانات زیرساختی کشور از جمله زیرساخت های ایجاد شده از سوی سایر سازمانها عمومی را  نیز برای سرعت بخشیدن به برخورداری جامعه از قابلیت های این شبکه بهره برداری نماید.
بنابراین وزارت ارتباطات نقش قانونی خود را در تحقق این خواسته عمومی به بهترین شکل ممکن اجرا نموده است .

نقش ایرانیان نت در تحقق شهر هوشمند
باقری چناری مدیرعامل شرکت ایرانیان نت به عنوان مجری شبکه باند پهن با فناوری فیبرنوری درایران  معتقداست ؛ زیرساخت های ارتباطی برپایه فیبرنوری به قدری مهم است که تحقق شهر هوشمند بدون شبکه دسترسی فیبرنوری قابل تصور و تحقق نیست.
وی می گوید وزارت ارتباطات با صدور پروانه شبکه دسترسی فیبرنوری به ایرانیان نت ماموریت داده است که  ایجاد و بهره برداری از شبکه های انتقال داده نوری و دسترسی کاربران نهایی با استفاده از فیبر نوری تا مرحله اتصال ترمینال ورودی ساختمان ها، منازل، دفاترکار و تجهیزات شبکه به نقاط شبکه انتقال داده نوری را به انجام رساند.

انجام این ماموریت از سوی ایرانیان نت به منزله اجرای ضروری ترین بخش از تحقق شهر هوشمند درایران خواهد بود. چنانکه در پروانه صادره  ذیل "موضوع پروانه" دو بحث اساسی به شرح زیربیان شده است. مواردی که تامین کننده مشارکت شهروندان در مدیریت شهری است که سرعت انجام کارهادر آن براساس گیگابیت برثانیه محاسبه می شود. این دوموضوع عبارتند از:
1. دارنده پروانه می تواند به عنوان یکی از فراهم کنندگان محتوا ( Content provider ) و یا فراهم کنندگان کاربرد ( Application provider ) با رعایت قوانین و مقررات جاری کشور و در صورت نیاز دریافت مجوز های خاص از مراجع ذیربط، خدمات مختلف رابه کاربران ارائه دهد. سازمان در خصوص اخذ مجوزهای لازم از دارنده پروانه حمایت های لازم را به عمل خواهد آورد.
2. دارنده پروانه می تواند خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات شامل خدمات صوت، داده و تصویر و یا ترکیبی از آنها را با رعایت مقررات و دستور العمل های مربوطه از طریق شبکه خود به کاربران ارائه کند. 
 براساس این پروانه به نظر می رسد که درایران نیز مانند همه جوامع، زیرساخت های فیبرنوری نیازی پایه ای برای تحقق شهرهوشمند مورد نظر قانون گذار حوزه ارتباطات بوده است. همچانکه در سایر نقاط جهان نمونه های مختلفی وجوددارد که از این قاعده پیروی می کنند. در واقع وجه مشترک همه شهرهای مدعی هوشمندی درجهان، داشتن زیرساخت های ارتباطی قدرتمنداست ، چانکه شهر آرلینگتون در ایالت ویرجنیای آمریکا با ایجاد ساختاری رسمی به عنوان "جاده آرلینگتون" عنوان یک شهرهوشمند را کسب کرده است. این ساختار به منظور دخالت مردم در تصمیمات حکومتی بر مبنای فیبر نوری ایجاد شده است. ویا شهر تایپه جدید که در لیست 7 نامزد برترین شهرهای هوشمنددنیا قرار دارد دارای ضریب نفوذ باندپهن خانگی 91% است که 87% از آن 100مگابیت بر ثانیه پهنای باند دارد.
باقری چناری در جایی گفته است: ما در شرکت ایرانیان نت یک چشم انداز برای توسعه عناصر دانایی از جمله اقتصاد و فرهنگ در قالب شهر هوشمند تعریف کرده‌ایم. چرا که این حوزه از دو شاخص اصلی سرعت و سهولت برخوردار است.
بنابراین ما باید از یک سو زیرساختها را برای توسعه شهر هوشمند آماده کنیم و از سوی دیگر از برخی زیرساختهایی که در کشور فراهم است اما خدمات به خوبی روی آنها توسعه نیافته و استفاده مفیدی از آنها نمیشود به خوبی بهره برداری کنیم.
این بیان باقری بیانگر آن است که تحقق شهر هوشمند حداقل در کوتاه مدت با همراهی و همکاری همه سازمانهای دارای شبکه های زیرساختی تحقق پذیر است و بهترین شرابط، همراهی و هم افزایی سازمان های مرتبط با شبکه ها و زیرساخت های ارتباطی است که مکرر از سوی وزارت ارتباطات نیز برآن تاکید شده است .
درحال حاضر شرکت ایرانیان نت بااجرای فاز مطالعاتی و تمرکزی چند ساله بر روی زیرساخت های باندپهن با فناوری فیبرنوری به مرحله ای از دانش و تجربه رسیده است که می تواند فاز اجرایی "ایجاد و بهره برداری ازشبکه ی دسترسی فیبرنوری"  را درکشورآغاز نماید. اما حجم عظیم فعالیت های اجرایی و نیاز همه جغرافیای کشور به این شبکه حیاتی، برخورداری از حمایت های وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات تاجایی که این پروژه ملی در زمان مناسب به ثمر برسد مورد انتظار شرکت ایرانیان نت است .

نکته آخر
انجمن جامعه عمومی هوشمند (ICF) یک اتاق فکر فعال در نیویورک است که روی جوامع هوشمند تمرکز کرده است و این جوامع را "شهرها و مناطقی که از فناوری نه تنها برای صرفه جویی در هزینه ها و بالابردن بهره وری درکارها، بلکه بعنوان امکانی برای ایجاد کارگزاران قدرتمند و افزایش مشارکت شهروندان در ایجاد مکانی ایده آل برای کار و زندگی " تعریف می کند.
به نظر میرسد که شهرهای هوشمند مورد نظرایران، برای تبدیل شدن به مکانی ایده آل برای کارو زندنگی راه درازی در پیش رودارد و تحقق آن نیازمند هم افزایی سازمانها و اپراتور ها در تامین نیازهای اساسی آن یعنی زیرساخت های ارتباطی است.
امیداست که "دومین همایش شهر هوشمند ؛ زیرساخت و فرصتهای سرمایه¬گذاری" بتواند فرصتی برای بالفعل کردن هم افزایی سازمانها و اپراتورها در تحقق شهرهوشمند فراهم نماید.

احماد چهرقانی