ارزيابي نوبت پنجم خدمات الکترونيکي در حالي انجام شد که برخي از دستگاه‌ها از همکاري در اين ارزيابي خودداري کردند.

پايگاه خبري فناوري اطلاعات و ارتباطات- نتايج پنجمين دوره ارزيابي خدمات الکترونيکي دستگاه‌هاي اجرايي در حالي اعلام شد که تحقق بلوغ الکترونيکي دستگاه‌هاي اجرايي کشور به 62 درصد رسيد. اين ارزيابي با پايش 105 دستگاه دولتي انجام شد، در حالي که امتياز عمومي دستگاه‌ها براي ايجاد درگاه خدمات 84 درصد، حضور در وب 66.9، خدمات تعاملي 70.44 درصد، خدمات تراکنشي 70.22 و يکپارچگي خدمات 50.19 درصد بود.

دبيرخانه شوراي اجرايي فناوري اطلاعات موظف است به صورت مستمر کيفيت وبگاه‌ها و خدمات الکترونيک دستگاه‌هاي اجرايي داراي شناسنامه خدمات مصوب سازمان اداري و استخدامي کشور را ارزيابي کند. در اين راستا، سازمان فناوري اطلاعات ايران با همکاري دبيرخانه شورا براي پنجمين دوره خدمات الکترونيکي دستگاه‌هاي اجرايي مذکور را ارزيابي کرده است. در ارزيابي نوبت پنجم همانند چهار دوره گذشته از مدل بلوغ مرحله‌اي براي ارزيابي استفاده شده است.

مدل بلوغ پنج مرحله‌اي

مدل بلوغ پنج مرحله‌اي از حضور در وب، تعاملي، تراکنشي، يکپارچگي و مشارکتي تشکيل شده است. در اين مدل خدمات به صورت تکاملي در مراحل بلوغ حضور دارند به عنوان مثال خدمتي که وارد مرحله‌ي تعاملي شده به تمامي مراحل حضور در وب را پيش از آن طي کرده است و حضور در هر مرحله پيش‌نياز در حضور بعدي است.

با توجه به وضعيت فعلي دستگاه‌هاي اجرايي در ارائه‌ي خدمات الکترونيکي، مدل پنج مرحله‌اي بلوغ در ارزيابي‌هاي انجام‌شده توسط سازمان فناوري اطلاعات به گونه‌اي بومي‌سازي شده که هر مرحله‌ي بلوغ بخشي از شاخص‌هاي نهايي را در بر دارد و پنج مرحله در کنار يکديگر ارزيابي ارائه خدمت الکترونيکي را در بر مي‌گيرد.

دليل اين‌که در بلوغ بومي پنج مرحله بلوغ جداگانه در نظر گرفته شده و خدمات بايد در پنج مرحله حضور داشته باشند، وضعيت فعلي دستگاه‌هاي اجرايي است. طبق بررسي‌هاي به‌عمل‌آمده توسط گروه ارزيابي بسياري از خدمات الکترونيکي در ايران در مرحله‌ي تراکنشي حضور دارند. حال آنکه در مرحله حضور در وب عملکرد مناسبي ندارند.

براي مثال خدمت کاملاً الکترونيکي ارائه مي‌شود اما اطلاع‌رساني در خصوص وجود خدمت الکترونيکي، داشتن توضيحات لازم و لينک از صفحه اول سامانه دستگاه به سامانه ارائه‌دهنده انجام نشده است. در چنين شرايطي خدمت بدون طي مراحل به مرحله آخر رسيده و بنابراين در مرحله‌ي آخر ساختاري براي حضور مناسب در وب (ساختار مناسب و کاربرپسند و درگيرکننده کاربر) وجود ندارد و به همين دليل است که در ارزيابي انجام‌گرفته توسط سازمان فناوري اطلاعات براي هر خدمت پنج مرحله اندازه‌گيري مي‌شود.

مراحل بلوغ دولت الکترونيک چيست؟

هدف از مرحله حضور در وب، اطلاع‌رساني است. آگاهي از وجود خدمات و راه‌هاي استفاده از آن‌ها جز حقوق شهروندي به شمار مي‌رود. به منظور الکترونيکي شدن هر درگاه، حضور و عبور از اين مرحله ضروري است. به همين دليل حضور در وب مرحله‌ي مهمي براي هر سازماني است که به سمت الکترونيکي شدن پيش مي‌رود.

مرحله تعاملي، مقدمه‌اي براي ارائه‌ي خدمات به شهروندان است. کاربر بايد قادر باشد به صورت الکترونيکي با دولت تعامل داشته باشد، اما دولت در مرحله‌ي تعاملي ضرورتاً با کاربر ارتباطي ندارد. ايجاد بستري براي ارسال درخواست از طريق پر کردن و ارسال فرم‌ها از اهداف مرحله‌ي تعاملي است. در اين مرحله شناسايي کاربر و داراي محيطي براي تعريف وي به صورت يک صفحه شخصي، يا داشبوردي مخصوص کار وجود ندارد، اما فرم‌ها به گونه‌اي طراحي شده است که کاربر مي‌تواند درخواست خود را در ساختاري مناسب به دولت اطلاع دهد. فرآيند به صورت لزوماً برخط انجام نمي‌شود و به صورت ارسال از درگاه، پست الکترونيکي و يا تحويل به يک باجه خاص باشد.

در مرحله‌ي تراکنشي کاربر بايد قادر باشد با دولت ارتباط برقرار کند و دولت بايد به صورت الکترونيکي به کاربر پاسخگو باشد. اين مرحله تغييراتي در فرآيندهاي رسمي که قبلاً به صورت کاغذي انجام مي‌شد و نياز به مراجعه حضوري به سازمان داشت، اعمال مي‌کند. همچنين کاربران مي‌توانند به ازاي خدمات و انجام معاملات به صورت برخط، پرداخت الکترونيکي داشته باشند. هدف اصلي اين مرحله ارائه کامل خدمات به صورت الکترونيکي است.

هدف از مرحله‌ي يکپارچگي جايگزيني تعاملات مبتني بر گروه به جاي فردي است و شامل فرآيندهاي چندمنظوره با يکديگر و تعاملات است. در اينجا درگاه ديگر صرفاً يک صفحه با روند قديمي نيست و به طور کامل سامانه‌هاي پشت دفتري و فرآيندها را يکپارچه مي‌سازد. هدف از مرحله‌ي پکپارچگي در سطح داده، يکپارچگي در سطح خدمت و در سطح اعلانات به کاربر يکپارچگي دسترسي کاربر به داده‌ها و گرفتن پاسخ سوالات خود نيز است.

هدف از مرحله مشارکتي افزايش مشارکت عموم در امور و تصميم‌گيري‌هاي دولت در راستاي بهبود تصميم‌گيري‌هاي سياسي و خدمات دولتي است. بدين منظور دولت به ابزارهاي رسانه‌اي اجتماعي و وب از جمله وبگاه‌ها، شبکه‌هاي اجتماعي، اشتراک عکس و ويدئو روي مي‌آورند تا در نهايت نظر مخاطبان خدمت به عنوان يک شاخص کمکي به دولت در اخذ تصميمات آگاهانه و قابل اعتماد کمک کنند. اين مرحله مکالمه همزمان، راي‌دهي، بازخورد، ايده‌دادن، پاسخ به موقع و مداوم به بازخورد، تمرکز روي جريان‌هاي اصلي رسانه‌هاي اجتماعي و کانال‌هاي ارتباطي متنوع را شامل مي‌شود.

ارزيابي کيفيت دستگاه‌ها و خدمات به‌صورت دوره‌اي

دبيرخانه شوراي عالي فناوري اطلاعات موظف است به صورت مستمر در دوره‌هاي سه‌ماهه نسبت به ارزيابي کيفيت وبگاه‌ها و خدمات الکترونيکي دستگاه‌هاي اجرايي که شناسنامه خدمات آنها به تأييد سازمان اداري استخدامي کشور رسيده است، اقدام و گزارش مربوط را به شورا ارائه کند.

مبناي ارزيابي نوبت پنجم شناسنامه‌هاي صادر شده از سوي سازمان امور استخدامي کشور است. شاخص‌هاي ارزيابي نوبت پنجم بر مبناي ديدگاه شهروندمحوري و با توجه به پنج هدف اصلي ذکرشده در سند ارزيابي سال 2018 سازمان ملل متحد اطلاعات‌رساني (فراگيري، اثربخشي، پاسخگويي، شخصيت و قابليت اطمينان)، طراحي شده‌اند.

بنا بر اعلام مسؤولان سازمان فناوري اطلاعات، در ارزيابي نوبت پنجم، برآوردسازي اهداف پنج‌گانه در مراحل بلوغ دنبال شده است. در ارزيابي نوبت پنجم پنج دستگاه کمک نکردند. سازمان تعاون روستايي ايران، دانشگاه عالي دفاع مقدس و شرکت ملي نفت ايران به علت عدم هماهنگي در ارائه فهرست خدمات در ارزيابي حضور ندارند. ارزيابي وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان نظام پزشکي نيز به علت عدم همکاري براي ارائه اطلاعات لازم بر اساس آنچه از درگاه سازمان قابل رؤيت بوده انجام گرفته است. همچنين وزارت نيرو، سازمان سرمايه گذاري خارجي و سازمان اداري استخدامي کشور خواستار عدم حضور در اين نوبت از ارزيابي شدند.

دولت الکترونيکي پديده‌اي نوظهور نيست و درواقع با ظهور و بروز اينترنت، اتصال دستگاه‌هاي دولتي و سازماني از طريق شبکه‌اي که بتواند اطلاعات لازم را به‌صورت منسجم در اختيار کاربران قرار دهد، مورد توجه مسؤولان بوده است؛ اما يکي از مهم‌ترين نيازمندي‌هاي به بار نشستن خدمات الکترونيکي، هماهنگي دستگاه‌هاي دولتي براي اتصال به يک سيستم يکپارچه است.

درواقع اين‌که هر يک از دستگاه‌ها به صورت جداگانه بخواهند اطلاعات خود را به‌صورت انحصاري درون خود نگه دارند، نمي‌توان در راستاي انتشار آزاد اطلاعات گام برداشت، زيرا اين اطلاعات و داده‌ها، ملي است و بايد در راستاي منافع ملي مورد استفاده قرار بگيرد. طبق اعلام آخرين ارزيابي خدمات الکترونيکي دستگاه‌هاي اجرايي، يکپارچگي خدمات در دستگاه‌هاي دولتي 50.19 درصد بوده است که اين عدد نشان مي‌دهد هنوز نيمي از خدمات حتي اگر به صورت الکترونيکي ارائه شوند، هنوز يکپارچه نيستند.

منبع: ايسنا