رسانههای اجتماعی را می توان در هشت گروه دستهبندی کرد. شبکههای اجتماعی، وبلاگها، ویکیها، پادکستها، فرومها، کامیونیتیهای محتوایی، میکرو بلاگها،اپلیکیشن های پیام رسان. علاوه بر اینها برخی سایتهای «دنیای مجازی» از قبیل سکندلایف (Second Life) هم گونه دیگری از رسانههای اجتماعی هستند که در سالهای آینده گسترش بیشتری خواهند داشت.
تیک نیوز- رسانههای اجتماعی در هفت گروه دستهبندی می شوند. شبکههای اجتماعی، وبلاگها، ویکیها، پادکستها، فرومها، کامیونیتیهای محتوایی، میکروبلاگها.
علاوه بر اینها برخی سایتهای «دنیای مجازی» از قبیل سکندلایف (Second Life) هم گونه دیگری از رسانههای اجتماعی هستند که در سالهای آینده گسترش بیشتری خواهند داشت.
1- شبکههای اجتماعی (Social Networks)
به اعضای خود اجازه ساخت صفحات شخصی و برقراری ارتباط و شبکهسازی با دوستان آنلاین را میدهند.
کاربران اینترنتی از طریق عضویت در شبکههای اجتماعی میتوانند پروفایلها و صفحات شخصی برای خود بسازند. شبکههای اجتماعی از زنجیره به هم پیوستهای از پروفایلها تشکیل شدهاند که اعضا میتوانند در این محیط با دوستان خود در ارتباط باشند، دوستان و آشنایان قدیمی خود را در شبکههای اجتماعی بیابند، دوستان جدیدی پیدا کنند و یا دوستان خارج از این فضا را برای پیوستن به شبکههای اجتماعی دعوت کنند.
برخی از شبکه های اجتماعی معروف
- فیسبوک (Facebook) که در ابتدا بهمنظور استفاده در محیطهای دانشگاهی طراحی شده بود و پس از مدتی برای استفاده همه کاربران عمومی شد، دیگر شبکه اجتماعی محبوب دنیای وب است. بخشی از موفقیت فیسبوک بهخاطر امکانی است که در اختیار کاربران آن قرار دارد و میتوانند در استفاده و توسعه اپلیکیشنهای سایت مشارکت داشته باشند.
- لینکدین (LinkedIn) دیگر شبکه اجتماعی مطرح دنیای مجازی است. این شبکه اجتماعی به کاربرانش در مدیریت و برقراری ارتباطات آنلاین حرفهای و تجاری کمک میکند.
- ببو (Bebo) از دیگر شبکههای اجتماعی محبوب فضای مجازی است که در بین نوجوانان طرفداران بیشتری دارد و بیشتر محبوب دانشآموزان و دانشجویان است.
- مایاسپیس (MySpace) از جمله معروفترین و محبوبترین شبکههای اجتماعی در دنیاست. عضویت در این سایت امکانات گستردهای را در اختیار کاربران قرار میدهد. بهعنوان نمونه سرویس "موسیقی مایاسپیس" از جمله بخشهای پرطرفدار این شبکه اجتماعی محسوب میشود که تعداد زیادی موسیقیدان و گروه موسیقی در آن عضو هستند و کاربران سایت از آن استفاده میکنند.
2- وبلاگها (Blogs)
ژورنالهای آنلاینی هستند که با محتواهای جدید کاربران بهروز میشوند. وبلاگ ها شناختهشده ترین نوع رسانههای اجتماعی هستند، بهزبان ساده، وبلاگ فضای آنلاینی است که در آن مطالب بهترتیب جدیدترین پستها منتشر میشوند. چند ویژگی، وبلاگها را از وبسایتها متفاوت و متمایز میکند.
- لحن نوشتاری وبلاگها اغلب شخصی و گاه محاورهای است و به نویسنده یا گروهی از نویسندگان تعلق دارند.
- در وبلاگ امکان دریافت نظرات برای هر نوشته (Comments) وجود دارد.
- امکان ارسال و دریافت دنبالک (Trackbacks) روی هر مطلب وبلاگ از دیگر قابلیتهای وبلاگهاست که به کمک آن میتوان بحثی را پیگیری و دنبال کرد.
- امکان مشترک شدن در وبلاگها از طریق دریافت مطالب بهوسیله ایمیل و یا دنبال کردن مطالب در خبرخوانها بهوسیله آر.اس.اس وجود دارد.
- راهاندازی وبلاگها بهوسیله سرویسهای ارائه خدمات وبلاگنویسی به سادگی و رایگان میسر است.
وبلاگها گونههای متفاوتی دارند که وبلاگهای شخصی، وبلاگهای سیاسی، وبلاگهای تجاری، وبلاگهای نزدیک شده به ساختار رسانههای حرفهای و وبلاگهای رسانههای جریان اصلی، برخی از انواع آنها هستند.
سرویسهای بلاگفا، میهن بلاگ، بلاگر (Blogger)، و وردپرس (Wordpress) از جمله مشهورترین سرویسهای رایگان وبلاگنویسی محسوب میشوند.
3- ویکیها (Wikis)
سایتهایی هستند که به کاربران اجازه اضافه کردن و ویرایش محتوا را میدهند و محتوای تولید شده آنها حاصل مشارکت اعضاست.
ویکیها وبسایتهایی هستند که اجازه میدهند مخاطبان و کاربران عادی اینترنت محتوای آنها را تولید و ویرایش کنند. ویکیها برای کارها و پروژههای مشارکتی مناسب هستند. مثلا اگر قرار باشد متنی طولانی را افراد مختلفی از نقاط متفاوتی بهصورت تیمی کامل کنند استفاده از مدل ویکی مناسبترین گزینه است.
ویکیپدیا دانشنامه آزاد آنلاینی است که سال 2001 شروع به فعالیت کرد ومشهورترین سایت ویکی در دنیاست.
ویکیپدیا (Wikipedia) را تقریبا اکثر کاربران دنیای مجازی میشناسند، اما تنها سایتی نیست که با مدل ویکی فعالیت میکند. بهعنوان مثال ویکیا (Wikia)، ویکیها و (wikiHow) و ویکینیوز (Wikinews) نمونههای دیگری از سایتهایی هستند که بر اساس الگوی ویکی فعالیت میکنند.
- ویکیا، اجتماعی از ویکیها با موضوعات مختلف است.
- ویکیهاو، یک راهنمای کاربردی برای چگونه عمل کردن در موضوعات مختلفی از قهوه درست کردن تا طرحهای تجاری است.
- ویکینیوز، پروژه اخبار ویکیپدیاست.
4- پادکستها (Podcasts)
فایلهای صوتی و تصویری هستند که با قابلیت مشترک شدن در اینترنت قرار داده شدهاند.
پادکستها فایلهای صوتی یا تصویری هستند که در اینترنت منتشر میشوند و کاربران میتوانند مشترک آنها شوند. برای فایلهای تصویری گاهی از عنوان وردکست هم استفاده میشود و گاهی نیز پادکستها را هم شامل فایلهای تصویری و هم صوتی میدانند. در اینجا منظور از پادکستها هم فایلهای صوتی و هم تصویری هستند. این ویژگی و قابلیت مشترک شدن است که پادکستها را بهعنوان یکی از شکلهای قدرتمند رسانههای اجتماعی مطرح کرده است. امکان انتشار فایلهای صوتی و تصویری در اینترنت از ابتدای سالهای گسترش اینترنت وجود داشت، اما ویژگی پادکستها اضافه شدن خروجی آر.اس.اس به آنها و قابلیت مشترک شدن و دنبال کردن بهروزرسانی از طریق همین نوع خروجی است. پادکستها همانند ضبط کنندههای ویدئویی شخصی (PVRs)، بخشی از تغییر در الگوهای مصرف رسانهای هستند که بهکاربران اجازه میدهند محتوای صوتی و تصویری را هر زمان که مناسب تشخیص میدهند، ببینند و بشنوند. زمانی که برنامه جدیدی از یک پادکست در وب منتشر میشود، سرویسهای اشترک پادکست و نرمافزارهای دریافت پادکست (podcatchers) بهطور اتوماتیک از طریق آر.اس.اس مطلع میشوند و شروع به دانلود فایل جدید میکنند. پادکستها هم بر روی کامپیوترهای شخصی و هم بر روی دستگاههای همراه ضبط و پخش موسیقی مانند آیپاد، قابل استفاده و شنیده شدن هستند. علاوه بر پادکستهای شخصی که بهوسیله کاربران عادی اینترنت تولید میشوند و در اینترنت منتشر میشوند، بسیاری از رسانههای جریان اصلی هم بهتولید و انتشار پادکست روی آوردهاند. مثلا برخی شبکههای رادیویی و تلویزیونی برنامههایشان را بهصورت پادکست در اینترنت قرار میدهند. برخی مطبوعات و سایتها هم بخشی از محتوایشان را بهصورت صوتی و در قالب پادکست به مخاطبان عرضه میکنند. سایت پادکستالی (www.podcastalley.com) مرجع خوبی برای دستیابی به لیستی از پادکستها و اطلاعات دیگر در مورد این رسانه اجتماعی است.
5- فرومها (Forums)
فضایی برای طرح بحث و گفتگو در موضوعات مختلف محسوب میشوند واز دوران پیش از تولد مفهوم رسانههای اجتماعی فعالیت میکردند.
فرومهای اینترنتی قدیمیترین نوع از رسانههای اجتماعی آنلاین محسوب میشوند. فرومها معمولا حول موضوع خاصی شکل میگیرند. مثلا موسیقی، تکنولوژی، سینما و تلویزیون، اقتصاد و غیره میتوانند موضوعاتی باشند که مبنای ایجاد یک فروم شوند. برخی فرومهای عمومی هم حیطه گستردهتری از موضوعات را شامل میشوند. معمولا هر فروم از اتاقهای مختلفی تشکیل شده است. کاربران اینترنتی از طریق عضویت در فرومها میتوانند وارد بخشهای مختلف فروم شوند و موضوعات مطرح شده را مطالعه کنند یا موضوع جدیدی مطرح کنند. گاهی فرومها به عنوان بخش جانبی یک وبسایت ساخته میشوند و گاهی بهطور مستقل اساس یک وبسایت را تشکیل میدهند. فرومها مکان آنلاین مناسبی برای طرح موضوعات و مسائل جدید، جستجو در مورد مباحث مورد علاقه و به اشتراکگذاری اخبار و مطالب هستند. فرومها معمولا بهوسیله یک یا چند مدیر اداره میشوند. مدیران فرومها اغلب از طرح مباحث نامناسب و غیرمرتبط جلوگیری میکنند و مطالب اینگونه را حذف میکنند اما کمتر در هدایت مباحث نقش دارند.
برخی فرومها مانند جزیرههای دنیای آنلاین هستند و به نسبت سایر رسانههای اجتماعی ارتباط کمتری با دیگر وبسایتها دارند. این دورافتادگی از آنجا ناشی میشوند که فرومها نسبت به دیگر انواع رسانههای اجتماعی قدمت بیشتری دارند و زمانی که شروع به فعالیت کردند هنوز حتی اصطلاح رسانههای اجتماعی وضع نشده بود. با این وجود فرومها هنوز کاربران و طرفداران زیادی دارند و محبوبیت انها در دنیای مجازی پابرجاست.
موتور جستجوی فرومها به نشانی www.boardtracker.com مطالب دهها هزار فروم را پیگیری میکند و در زمینه فرومها اطلاعات قابل توجهی دارد.
6- کامیونیتیهای محتوایی (Content Communities)
امکان مدیریت و به اشتراک گذاری نوع خاصی از محتوا از قبیل عکس، فایلهای ویدئویی، متن یا لینک را فراهم میکنند.
کامیونیتیهای محتوایی اندکی شبیه به شبکههای اجتماعی هستند؛ کاربر برای استفاده باید ثبتنام کند و پس از ثبتنام دارای صفحه شخصی است و امکان متصل شدن به دوستان را دارد. هر چند این نوع وبسایتها بر اشتراکگذاری نوع خاصی از محتوا متمرکز هستند.
- یوتیوب (YouTube
در حوزه اشتراکگذاری فایلهای ویدئویی فعالیت میکند و روزانه میلیون ها ویدئو در یوتیوب دیده میشود. اعضای یوتیوب میتوانند ویدیوهایخود را در سایت آپلود کنند یا کانال شخصیشان را بر اساس ویدئوهای مورد علاقهشان بسازند. علاوه بر هزاران فیلم کوتاه شخصی که با دوربینهای دیجیتالی آماتور یا وبکمها تصویر برداری شده و بهوسیله اعضای یوتیوب درسایت قرار داده شده است، هزاران کلیپ هم از برنامههای تلویزیونی یا تکههایی از فیلمهایی سینمایی در یوتیوب قرار دارد و این سایت را به مخزن عظیمی از تصاویر ویدیویی تبدیل کرده است.برخی کاربران هم از یوتیوب برای وبلاگهای تصویری استفاده میکنند.
یوتیوب بهعنوان شرکتی مستقل شروع به فعالیت کرد ولی موفقیت چشمگیر و روبهرشد آن باعث شد توجه گوگل بدان جلب شود و در سال 2006 بهوسیله گوگل خریداری شد.
- اینستاگرام – Instagram
اینستاگرام یک شبکه اجتماعی تصویری و متعلق به فیسبوک است. بیشتر کاربران از این شبکه برای ارسال اطلاعات خود همچون مسافرت، فشن، غذا ،هنر و موضوعات مشابه استفاده میکنند. همچنین خاصیت منحصربفرد این پلتفرم وجود فیلترهایی خاص برای ادیت تصاویر و ویدیوها است. تقریبا بیش از 95 درصد کاربران اینستاگرام از فیسبوک نیز استفاده میکنند.
- فلیکر (Flickr)
در حوزه اشتراکگذاری عکس فعالیت میکند و از محبوبترین سایتهای در زمینه تصویر در دنیاست. کاربران میتوانند تصاویرشان را در فلیکر قرار دهند و مشخص کنند که این تصاویر بهصورت عمومی منتشر شود و یا تنها برای شبکه دوستانشان قابل دسترس باشد.
- دیگ (Digg)
بهمنظور اشتراکگذاری اخبار و محتوای متنی تاسیس شده و فعالیت میکند. اعضا به اخبار و مطالبی که بهنظرشان جالب میآید در سایت دیگ، لینک میدهند. سایر کاربران میتوانند به مطالب لینک داده شده رای بدهند تا جایگاه و ارزش هر مطلب در سایت مشخص شود. هر لینک ارسال شدهای که حائز حدنصاب مشخصی از رای سایر کاربران شود به صفحه اول سایت منتقل میشود و در معرض بازدید تعداد بیشتری از کاربران قرار میگیرد.
7- میکرو بلاگها (Microblogging)
تلفیقی از شبکههای اجتماعی و وبلاگهای کوچک هستند که با محتواهای کوتاه کاربران بهروز میشوند.
میکروبلاگها ابزاری هستند که مولفههایی از وبلاگنویسی با پیامهای فوری و شبکههای اجتماعی را ترکیب کردهاند. سایت های پیشرو در عرصه میکروبلاگها،
- توییتر (Twitter)
اعضای توییتر با عضویت در سایت میتوانند مطالب کوتاهشان را منتشر کنند. این مطالب باید حداکثر 140 کاراکتر باشند و معمولا شامل شرح وضعیت فعلی نویسنده آن هستند. 90درصد مطالبی که در توییتر منتشر میشوند از طریق سایت اصلی توییتر ارسال نمیشوند بلکه کاربران بهجهت سهولت از امکانات و ابزارهای واسطه برای ارسال توییتهایشان استفاده میکنند. پیامکهای موبایل، پیامهای فوری و ابزارها و افزونههایی که در مرورگرها یا در محیط کامپیوتر کاربران قابل نصب هستند از جمله ابزارها برای توییت کردن محسوب میشوند. هر کاربر توییتر دارای صفحهای شخصی است که با مراجعه به آن میتوان از جدیدترین مطالبش مطلع شد. همچنین امکان پیگیری توییتهای هر شخص با مشترک شدن در آدرس آر.اس.اس خروجیاش وجود دارد. کاربردهای توییتر بسیار گسترده و متنوع است. برخی کاربران از آن برای انعکاس رویدادهای زندگی روزمرهشان استفاده میکنند، برخی دیگر برای بهاشتراک گذاشتن افکار و عقایدشان یا برقراری گفتگو استفاده میکنند. همچنین رسانههای جریان اصلی مثل بی.بی.سی و سی.ان.ان هم از توییتر برای انتشار اخبار فوری استفاده میکنند. توییتر کاربرد تبلیغاتی هم دارد و به عنوان مثال باراک اوباما در تبلیغاتش برای انتخابات ریاست جمهوری امریکا از این رسانه اجتماعی استفاده کرد.
توییتر (www.twitter.com) مشهورترین سرویس میکروبلاگ است که با فاصله قابل توجهی از سایر رقبایش جلوتر است.
- گوگل پلاس (google plus)
گوگل پلاس دارای مزیتهای فیسبوک، توییتر و لینکدین به طور یکجاست و به سرویسهای متعدد گوگل مثل موتور جستوجوی این شرکت متصل است. گوگل پلاس نسبت به سایر شبکه اجتماعی :یک شبکه اجتماعی تکامل یافتهتر است و در راهاندازی آن به حفظ حریم خصوصی کاربران و اطلاعات آنها توجه شده است.
از دیگر میکروبلاگهای قابل اشاره و مهم در دنیای وب میتوان به پاونس (Pownce) و جایکو (Jaiku) اشاره کرد که هر کدام تفاوتها و شباهتهایی با یکدیگر دارند.
8- اپلیکیشن های پیام رسان
پیام رسان ها نوعی از رسانه های اجتماعی هستند که در دسترسی سریع و آسان ، جایگاه شبکه های اجتماعی را تنگ کرده و نحوه تعامل کاربران را در تمامی بخش های زندگی تغییر داده اند.
هر لحظه افراد زیادی از سراسر دنیا به پیام رسان ها ملحق می شوند تا بتوانند با دوستان خود چت کنند، محتوای خودرا منتشر ویا محصولات خودرا معرفی کنند.