هم‌اکنون تولیدکننده‌های محدودی در صنعت راه‌کارها و سیستم‌های بانکی فعالیت می‌کنند و اغلب شرکت‌های پیشرو در این زمینه، از صاحب‌نام‌های این صنعت هستند.

در ایران نیز سه شرکت در حوزه تولید راه کارهای جامع بانکداری فعالیت دارند. این در حالی است که علاوه بر بازار بزرگ 30 بانکی ایران، کشورهای درحال توسعه نیز بازار خوبی برای بازار سیستم‌های بانکی هستند، صادراتی که به دلیل گران بودن نرم‌افزارها از درآمدزایی خوبی برخوردار است.

سید علی دانشگر یکی از طراحان راهکار جامع بانکی معتقد است اگر 7 چالش از راه طراحان و توسعه‌دهندگان صنعت سیستم‌های بانکی برداشته شود، صادرات این صنعت متشکل از سامانه بانکداری متمرکز (Core Banking System)، سوئیچ پرداخت الکترونیک، سامانه مدیریت کارت و کارت اعتباری، بانکداری مدرن و سامانه مبارزه با پولشویی از بازار صادراتی خوبی برخوردار است و می‌تواند ارز آوری چشمگیری برای کشور داشته باشد.

 

این طراح راهکار جامع بانکی به عنوان نخستین چالش پیش‌روی جدی بحث کمبود نیروی انسانی را مطرح می‌کند.

او می‌گوید: رشته IT و نرم‌افزار رشته‌ای است که بین متخصصان آن که کار از دستشان بر می‌آید میزان مهاجرت به خارج بالا است و بسیار راحت کار پیدا می‌کنند. علی‌رغم تحصیل و فارغ‌التحصیلان متعدد که هر ساله مدارک علمی را کسب می‌کنند، اما نیروی کارآمد زیادی وجود ندارد. برخی افراد توانمند نیز به طور مداوم ادامه تحصیل در مقاطع لیسانس، سپس فوق‌ لیسانس و دکترا را ادامه می‌دهند و به صورت تخصصی و حرفه‌ای وارد حوزه ای نمی‌شوند.

وی گفت: اگر 10 برابر نیروی متخصص فعلی نیرو داشته باشیم باز هم برای آنها کار داریم و نرم‌افزار را باید برای استفاده در داخل و خارج کشور توسعه دهیم.

برای شرکت‌های IT اصلی‌ترین مشکل برای تولید، توسعه و مدیریت، تعداد نیروهای متخصص محدود و نیاز بسیار بازار کار IT است.

 

وی چالش دوم را رگولاتوری و بانک مرکزی عنوان کرد.

دانشگر معتقد است: نحوه نظارت بر بانک‌ها و قواعدگذاری رگولاتوری باید در حوزه IT  فعالتر شود. اکنون هماهنگی با انجام دهندگان وجود دارد اما این تعاملات کافی نیست. بانک مرکزی در مقام حاکمیت نرم‌افزاری می‌نویسد که نیازمند همخوانی نرم‌افزار طرف بانک مرکزی و نرم‌افزار طرف بانک عامل است و نیاز به پیاده‌سازی و تست توسط شرکت‌های نرم‌افزاری دارد. چنین دستوراتی نمی‌تواند ابلاغیه‌ای باشد و باید از اجماع و هم‌فکری حاصل شود.

 

این تولیدکننده راهکار جامع بانکی افزود: سومین چالش، حرفه‌ای بودن و اهمیت نرم‌افزارهای بانکی است.سیستم‌های بانکی از نظر امنیت، سرعت و عملکرد نباید وقفه‌ای داشته باشند و سرویس‌دهی باید به طور ممتد در 24 ساعت روز ادامه یابد.

وی ادامه داد: در حالیکه هر روز تعداد کارت‌های در دست مردم بیشتر می‌شود. سیستم‌های بانکی حرفه‌ای هستند و کشور ما در این زمینه جوان است، بانک‌ها نیز باید متناسب با شرایط روز تخصص خود را افزایش دهند. این روند هم‌اکنون مثبت است اما با این حال کم و کسری‌هایی وجود دارد و باید تلاش بیشتر شود.

 

دانشگر با اشاره به چالش چهارم، تصریح کرد: در ایران 30 بانک و مؤسسه مالی و اعتباری وجود دارد. طبق قانون بانک‌ها باید به سامانه جامع بانکداری Core banking  مجهز شوند و در 5 سال آینده چاره‌ای جز انتخاب یکی از سامانه‌های بانکداری داخلی یا خارجی ندارند. اما در انتخاب مردد هستند و این انتخاب را سال‌ها را به تعویق انداخته‌اند.

این عرضه کننده راه‌کارهای جامع بانکی گفت: در حال حاضر از مجموع 30 بانک و مؤسسه مالی و اعتباری ایرانی اغلب بانک‌ها هر یک از نرم‌افزارهای بانکداری جزیره‌ای استفاده می‌کنند. برای مثال در برهه‌ای از زمان مدیرعامل یک بانک دولتی با صرف هزینه بسیار یک سیستم Core banking خارجی را خریداری کرد که سرانجام پس از 10 سال کار عملیاتی، آموزش و توسعه اکنون در حال استفاده است. همچنین برخی بانک‌ها از سیستم بانکداری شرکت خدمات انفورماتیک متعلق به بانک مرکزی، بانک صادرات، بانک ملی و بانک صنعت و معدن استفاده می‌کنند. چند بانک بزرگ کشور نیز علیرغم دارا بودن 3 هزار شعبه، بیشترین مشتری و تعداد کارت در دست مردم، اما Core  banking ندارند و از سیستم جزیره‌ای استفاده می‌کنند. باقی بانک‌ها نیز چندین سال است که می‌خواهند برای مهاجرت به Core banking جدید تصمیم بگیرند اما هنوز نتوانسته‌اند.

 

وی یکی از چالش‌های دیگر این صنعت را ترس بانک‌های بالای هزار شعبه برای به‌کارگیری از سیستم‌های جامع بانکداری بومی اعلام کرد.

دانشگر با توضیح چالش پنجم، گفت: اعلام می‌شود که از آنجا که تاکنون سیستم‌های جامع بانکداری بومی در بانک‌های بزرگ مورد استفاده قرار نگرفته است، در مورد بانک‌های دارای بیش از هزار شعبه تست نشده است.

این طراح راهکار جامع بانکی در پاسخ به این گلایه، گفت: که این امکان قابل تست است و نشان می‌دهد که هر سیستم زیر چه باری چه رفتاری را نشان می‌دهد اما تست این قابلیت بار زیادی نیاز دارد و هزینه‌بردار است و اعلام کرده‌ایم که شرکتی برای این تست به میدان بیاید.

اخیرا نیز یک سیستم بانکداری جامع ایرانی در یک بانک ایرانی با یک هزار و 400 شعبه به کار گرفته شده که این ترس را از بین می‌برد.

 

دانشگر چانه‌زنی خریدار ایرانی بر سر قیمت محصول ایرانی را به عنوان ششمین چالش پیش‌روی طراحان راه کارهای بانکی عنوان کرد.

وی گفت: درحالیکه شرکت‌های ایرانی برای خرید سیستم‌های بانکی خارجی از جمله سامانه های  Core banking‌های خارجی 7 میلیون یورو یا 30 میلیارد تومان پرداخت می‌کنند اما برای خرید Core banking ایرانی حاضر به پرداخت 3 تا 4 میلیارد تومان نیستند و بر سر قیمت چانه می‌زنند. این درحالی است که باید از شرکت‌های بومی حمایت شود تا قدرتمند شوند و این پشتیبانی از طریق خرید محصول انجام می‌شود.

وی تصریح کرد: در نهایت اینکه با توجه به امکان خروج راحت متخصص این حوزه از کشور و شرایط آسان آنها برای ادامه فعالیت در خارج، اگر نمی‌توانیم به افراد متخصص مهاجرت کرده ماهی 10 هزار دلار حقوق برای تشویق به بازگشت بدهیم، اما می‌توانیم شرایط فعلی کسب و کار را برای متخصصانی که علاقمند به فعالیت داخل کشور هستند، تسهیل کنیم.

 

دانشگر با نتیجه گیری از 6 چالش پش‌روی سیستم‌های جامع بانکداری اظهار داشت: بازار بیرون نشان می‌دهد کشورها در دو سطح استانداردهای بالاتر و پائین‌تر از ایران قرار دارند  و به دو دسته، کشورهای که در دنیا سیستم‌های بانکی تولید می‌کنند و کشورهای که تولید نمی کنند، تقسیم می‌شود. هم‌اکنون شرکت‌هایی که در دنیا سیستم‌های بانکی تولید می‌کنند کم نیستند و در بازار جهانی رقبای جدی داریم. نمونه‌هایی در پاکستان، هند و روسیه تولید شده اما آسیای شمالی Core banking بومی ندارد. در روسیه نیز یک شرکت بزرگ در این زمینه فعالیت می‌کند.

این طراح راهکار جامع بانکی ادامه داد: اما در این شرایط نیز به دلیل تفاوت‌های نوع بانکداری‌ها از جمله بانکداری اسلامی، بانکداری سنی مذهب و ...فرصت برای ارائه قابلیت‌های محصولات ایرانی در بازارهای جهانی وجود دارد. در بازار خاورمیانه برای Core banking مصرف‌کننده وجود دارد. در این شرایط نیز 200 مشتری در 25 کشور داریم. در بازار خاورمیانه برای Core banking مصرف‌کننده وجود دارد.

وی تصریح کرد: بانک ها نهادهای پولداری هستند و در خرید سیستم‌های جامع بانکداری و Core banking  ریسک نمی‌کنند؛ معمولا یک بانک بزرگ ترجیح می‌دهد از 10 تا حداکثر 20 اول رتبه‌بندی جهانی Core banking ها خرید کند. اما موسسه‌های مالی و اعتباری کوچکتری وجود دارند که نیاز به سیستم‌های بانکی و Core banking دارند و امکان پرداخت 10 میلیون دلار بابت خرید Core banking نیز برایشان مقدور نیست. برای مثال نیاز به سیستمی دارند که بتوان سپرده واریز و برداشت کرد و وام گرفت؛ همچنان که در زمینه سوئیچ پرداخت بانکی می‌توان در کشورهای آفریقایی، آسیای میانه، اندونزی، آسیایی و امریکای جنوبی پروژه‌هایی را تعریف کرد.

دانشگر خاطر نشان کرد: ورود به بازار بانکداری هر کشور جدید نیاز به سرمایه‌گذاری دارد اما نسبت به این سرمایه‌گذاری بسیار امیدواریم و هم‌اکنون برای آن هزینه می‌کنیم تا بتوانیم به دیگر کشورها نیز صادرات محصولات بانکداری داشته باشیم. با توجه به افزایش قیمت دلار فروش Core banking به نفع شرکت‌های ایرانی است و اگر بتوانیم به بازارهای خارجی ورود کنیم و در خارج از کشور برند شویم و سالی سه تا 4 محصول بفروشیم، درآمد خوبی برای صنعت خواهد داشت.