به راحتي ميتوان گفت که Margrethe Vestager يک اسم عادي نيست. اما کافي است آن را گوگل کنيد تا متوجه شويد او وزير دارايي سابق دانمارک است که نوامبر گذشته به عنوان مسئول قانون ضدتراست اتحاديهي اروپا جايگزين Spaniard Joaquin Almunia شد.
وايمکس نيوز - نتايج جستوجو، ابتدا ورودي Wikipedia براي او را نشان ميدهد، پروفايل توئيتر او در مقام دوم و پروفايل وي در اتحاديهي اروپا در مرتبهي سوم ميآيد. شما داستانهاي بسيار زيادي دربارهي ماموريت فعلي او مشاهده ميکنيد: يک تحقيق عميق دربارهي نشانههايي مبني بر روش ضدرقابتي گوگل. هراسهايي دربارهي اين که گوگل دُرُست مثل مايکروسافت در دههي 1980 ميلادي به بعد بر وب حکمراني ميکند به وجود آمده است. بدون شک گوگل يکي از دغدغههاي مهم اتحاديهي اروپا است. ماه گذشته، Vestager از طرف کميسيون اروپا به طور رسمي اين کمپاني را به اتخاذ روشهاي ضد رقابتي متهم کرد. اين ادعا گوگل را به نابودي فعاليتهاي تجاري رقيب متهم کرده است. در قلب اين موضوع Google Shopping قرار دارد که کميسيون اروپايي مدعي است اين کمپاني لينکهاي shopping خود را بالاتر از ساير رقبا منظور ميکند. با در نظر گرفتن اين موضوع که پيدا کردن ساير سايتهاي مشابه زماني که يک خريدار بالقوه يک عبارت جستوجو را وارد ميکند آسان نيست، کميسيون اروپايي به دنبال اين است که آيا گوگل از موقعيت خود به عنوان محبوبترين موتور جستوجو سوءاستفاده ميکند يا نه و اين کميسيون گوگل را گناهکار تشخيص داد و درنتيجه ممکن است اين کمپاني محکوم به پرداخت 10 درصد از درآمد سالانهاش، معادل 6.6 ميليادر دلار شود. Vestager ميگويد:" هدف اصلي ما در اين ادعانامه اين است که ثابت کنيم گوگل در نتايج جستوجوي کلي خود به شکلي ساختگي، سرويس خريد خود را بالاتر از رُقبا قرار ميدهد و اين زير پا گذاشتن قانون محسوب ميّشود. تحقيقات ما نشان دادهاند که وقتي يک مشتري يک عبارت مرتبط با خريد را در موتور جست و جوي گوگل وارد ميکند، محصول خود گوگل به شکلي سيستماتيک در صدر نتايج جست وجو نمايش داده ميشود. بدين ترتيب نميتوان اطمينان داشت که آيا اينها مرتبطترين نتايج با عبارت جستوجو شده هستند يا نه. بنابراين محصول تجاري گوگل از الگويتمهاي مشابهي که براي ساير سرويسهاي خريد به کار گرفته ميشود استفاده نميکند. گوگل از سال 2008 به اين طرف چنين روشي اتخاذ کرده و هنوز نيز به اين کار ادامه ميدهد". کميسيون اروپا از سال 2010 دربارهي اين کمپاني تحقيق کرده و شکايات گسترهي وسيعي از کمپانيها مثل Expedia, Nokia و مايکروسافت را بررسي نموده است. نوامبر گذشته، پارلمان اروپا با 384 راي موافق در برابر 274 راي مخالف حرکتي را تصويب کرد که براساس آن خواستار اِعمال قوانين شديدتري بر بازار موتور جست وجو بود. يکي از پيشنهادها به پايان حکمفرمايي و تسلط گوگل بر اروپا و حذف فعاليت موتور جستوجو از ساير بازوهاي اجرايي اين کمپاني بود. در حالي که به نظر نميرسد اين موضوع به واقعيت بدل شود، اتحاديهي اروپا نگران سهم گوگل از بازار موتور جستوجو است که در اروپا به بيش از 90 درصد رسيده است. همچنين نگران اين نکته است که گوگل در خيلي از حوزههاي سودآور ديگر نيز دست دارد. بنابراين اگرچه اتحاديهي اروپا در اين مرحله فقط سرويس خريد (Shopping) گوگل را مد نظر دارد به نظر ميرسد در آينده موارد ديگري براي تحقيق از اين کمپاني وارد ميدان خواهد شد. اگر اتحاديهي اروپا بتواند به طور جدي در زمينهي Shopping بر عليه گوگل به پا خيزد، توجه خود را به ساير سرويسهايي نظير Maps و Flights معطوف خواهد نمود.
اين بدان خاطر است که مثل Shopping، آنها نيز مثالهايي از يک موتور جستوجوي vertical محسوب ميشوند، يعني يک موتور جست وجو با عملکردي خاص، محدود و تخصصي. درون اين فضاها است که گوگل با رقابتهاي بسيار زيادي روبرو است. اروپا حس ميکند اگر نتايج vertical اين کمپاني به شکلي مسلط به کاربران ارائه شود، تلسط Horizontal گوگل، يعني موتور جستوجوي عمومي آن، مزيت غيرعادلانهاي در اختيار اين کمپاني قرار ميدهد. Vestagar ميگويد:" ما به کار خود در زمينهي تحقيق برروي روشهايي که ممکن است گوگل ساير سرويسهاي اختصاصي خود را بر ديگران ارجح بداند هستيم. اگر يک تخلف اثبات شود، موضوع مقايسه سرويس Shopping با ساير رقبا ميتواند يک جبههي بالقوه گستردهتر براي تقويت قوانين رقابت در اتحاديهي اروپا در ساير موضوعهاي مشابهي که گوگل سرويسهاي خود را بر سرويسهاي رقيب ارجح ميدارد باز نمايد."
موضوع اندرويد
اما Shopping تنها موضوع مربوط به تحقيقات از گوگل نيست. کمپينکنندههاي ضدتراست اروپا مدتها است کند و کاو در سرويس News و به طور خاص کپي کردن محتواي وب رُقبا را آغاز کردهاند، روشي که از آن با عنوان scraping ياد ميشود. اين کار مستلزم تحقيق در زمينهي استفادهي غيرمجاز از محتواي کمپانيهاي رقيب مثل Yelp است. کميسيون اروپا در عين حال در زمينهي محدوديتهايي که گوگل براي آگهيدهندگان ايجاد ميکند تحقيق مينمايد. اما موضوع بسيار بزرگ براي گوگل، تحقيقات کميسيون اروپا در زمينهي اندرويد است، سيستم عاملي که در اکثر تلفنهاي موبايل جهان مورد استفاده قرار ميگيرد. قرار است تيم تحقيقکننده رابطهي عميق گوگل با سازندههاي ديوايسهاي اندرويدي را بررسي کنند و در عين حال به دنبال کشف نشانههايي از روشهاي ضدرقابتي اين کمپاني در زمينهي چگونگي يکپارچهسازي برنامههاي کاربردي با اين سيستم عامل موبايل هستند تا ببينند آيا گوگل سازندههاي ديوايس را مجبور به استفاده از اين برنامههاي کاربردي ميکند يا نه. اين بدان معنا است که گوگل در معرض يک حملهي همهجانبه قرار دارد و اين کمپاني تحت فشار شديدي قرار دارد. و گوگل قبلا نيز در چنين موقعيتي بوده است. از اوايل سال جاري، کميسيون تجارت فدرال (FTC, Federal Trade Commission) در ايالات متحده تحقيقات دامنهداري در زمينهي روشهاي ضدرقابتي گوگل انجام داده است. مثل کميسيون اروپا، اين کميسيون نيز گوگل را به ارجح دانستن غيرعادلانهي محتواي خود در صفحهي نتايج جست وجو متهم کرده است. FTC در ژانويهي 2013 اين موضوع را مختومه کرد و به اين نتيجه رسيد که گوگل براي برتري يافتن بر رُقباي خود در فضاي موتور جست وجوي vertical، الگوريتمهاي موتور جست وجو را دستکاري نکرده است. اين کميسيون اعلام کرد" گوگل از طريق منظور نمودن محتواي متعلق به خود در نتايج موتور جستوجو، باعث افزايش کيفيت کلي محصول جستوجوي گوگل شده است". اما خانم Vestager اعتقاد دارد موضوعي وجود دارد که بايد به آن پاسخ داده شود. اعتراض او اين است که:"کاربران در پاسخ به جست و جوهاي خود الزاما مرتبطترين نتايج را دريافت نميکنند و اين موضوع به ضرر سرويسهاي shopping رقيب و مصرفکنندهها تمام ميشود". او ميخواهد به بررسي اين احتمال بپردازد که آيا گوگل با اتخاذ روشهاي ساختگي حضور خود را در مقايسه با بازار خريد تقويت کرده و يا موقعيتهايي که پيش روي رُقبا قرار دارد ناديده گرفته و نوآوريهاي آنان را به اندازهاي که استحقاق دارند برجسته نکرده است. او ميگويد:" اهميت تجاري ظاهر شدن در نتايج کلي جست وجوي گوگل انکارناپذير است". از اين جهت ممکن است گوگل محکوم به زير پا گذاشتن Article 101 از قرارداد مربوط به "کار در اتحاديه اروپا" که عقد قراردادهاي ضدرقابتي و تصميماتي از اين دست را ممنوع ميکند و همچنين Article 102 که سوءاستفاده از يک موقعيت مسلط و برتر که ممکن است بر تجارت تاثير بگذارد و رقابت را محدود کرده يا از آن جلوگيري به عمل آورد شود. گوگل تا پايان ماه ژوئن فرصت دارد به شکل رسمي به اين موضوع پاسخ دهد.
دفاع گوگل
اما گوگل نيز ساکت نمانده است. اين کمپاني يک يادداشت داخلي براي کارکنان خود نوشته و ميگويد يک "کيس بسيار جدي" در برابر اين اتهامات داشته و در يک پُست وبلاگي Amit Singhal معاون ارشد مديرعامل بخش Google Search با اشاره به رقابتي که اين کمپاني با آن مواجه است بيان کرده که امروز بيش از هميشه گزينههاي بيشتري پيش روي گوگل قرار دارد. او به موتورهاي جستوجوي رقيب مثل Bing, Yahoo!, Qiora,DuckDuckGo و دستيارهاي جستوجوي گفتاري شامل Cortana و Apple Siri اشاره کرده است. او سرويسهاي رايج خريد که ترافيک و درآمد زيادي را به سمت خود جلب ميکنند، از Amazon تا Idealo و Expedia و eBay هايلايت ميکند و در عين حال به مردم پيشنهاد ميکند وقتي به دنبال توصيههايي براي خريد هستند فقط به گوگل رجوع ننمايند بلکه در عين حال از فيسبوک، توئيتر و Pinterest نيز استفاده کنند. او حتي اين دفاع را به سرويس News گسترش ميدهد و ميگويد:" کاربران روشهاي زيادي براي دستيابي به سايتهاي مورد علاقهي خود دارند. به عنوان مثال، Bild بيش از 85 درصد از ترافيک خود را از منابعي به غير از گوگل و ساير موتورهاي جستوجو ميگيرد".
با استفاده از مجموعهاي از گرافها، Singhal نشان ميدهد تعداد بازديدکنندگان از Google Shopping چگونه در فرانسه، بريتانيا و آلمان بسيار کمتر از ساير رُقبا است و در عين حال ميگويد:" هر اقتصادداني ميتواند بگويد شما عموما در بخشهايي که رقابت راکد است و يا تنها يک نقشآفرين در آن وجود دارد نميتوانيد شاهد نوآوريهاي زيادي باشيد". رئيس بخش اندرويد نيز معتقد است اين کمپاني کار نادرستي انجام نداده است. Hiroshi Lockheimer معاون مديرعامل بخش مهندسي اندرويد ميگويد توسعهدهندهها پلتفرمهاي زيادي در اختيار دارند و بسياري از برنامههاي کاربردي رقيب به شکل از پيش نصب شده برروي ديوايسهاي اندرويدي نصب شدهاند. او ميگويد Google Play امکان دانلود برنامههاي کاربردي از فيسبوک، Amazon, Expedia و Microsoft Office را فراهم ميآورد و توضيح ميدهد که ديوايسهاي اندرويدي وجود دارند که اصلا از سرويسهاي Google استفاده نميکنند. Lockheimer مينويسد:"کميسيون اروپا سوالاتي دربارهي قراردادهاي ما با شُرکايمان پرسيده است" و همچنين به ماهيت منبع باز و رايگان اين سيستم عامل اشاره نموده و ميگويد:" به خاطر سپردن اين نکته مهم است که اينها داوطلبانه هستند و باز هم تکرار ميکنم که شما ميتوانيد از اندرويد بدون گوگل استفاده کنيد اما اين کار مزايايي واقعي براي کاربران اندرويد، توسعهدهندهها و اکوسيستمهاي گستردهتر فراهم ميکند".
آيا توجيهي وجود دارد؟
درنتيجه روشن است که گوگل قرار است در يک نبرد وارد شود اما اين، فرآيندي خواهد بود که حل آن سالها به طول ميانجامد. اگر گوگل بازنده شود، بدون شک بايد غرامت پرداخت کند و پا به دادگاهي بگذارد که سالهاي طول خواهد کشيد. اما اين براي هر دو طرف دوران دشواري خواهد بود و اتحاديهي اروپا از جهات بسيار، وظيفه دارد اين مسير را ادامه دهد. گوگل براي مدتي قادر بوده درهايي را، که در غير اين صورت بسته باقي ميماندند به روي مردم بگشايد و در حالي که با در دسترس قرار دادن دانش بشري در چند کليک افقهاي انسانيت را توسعه داده است يک مکتب فکري وجود دارد که معتقد است اين کمپاني بايد به دقت زير نظر گرفته شود. گوگل و روشهايي که به کار ميگيرد چيزي بيش از يک موتور جست و جو است. تحقيقکنندهها ميگويند گوگل نياز به شفاف بودن دارد و همواره بايد در مورد چگونگي کارکرد موتور جست وجوي خود واضح عمل کند و اگر برخي از نتايج در مقايسه با ساير نتايج ارجحيت دارند يا اگر نتايجي وجود دارد که کاملا حذف ميشوند بايد درنهايت صداقت اين موضوع را بيان کند.
ممکن است گوگل بگويد الگوريتمهايش به اندازهاي پيچيده هستند که حتي مهندسانش هم آنها را کاملا درک نميکنند اما روش عملکرد موتور جستوجو از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. بايد نوعي اطمينان و اعتماد عميق وجود داشته باشد، عليالخصوص زماني که کاربران در فرآيند جستوجو اطلاعات زيادي دربارهي خود آشکار ميکنند. اين به معناي صادق نبودن گوگل نيست، اما اگر حسي وجود داشته باشد که بگويد چيزي به دُرُستي کار نميکند، بنابراين تحقيق در اينباره توجيه پيدا ميکند ، حتي اگر براي روشنگري باشد. و هنوز هم همه چيز در حال تغيير است. اگرچه جست وجوهاي اينترنتي بخش عظيمي از ترافيک وب را به خود اختصاص ميدهند، استفادهي روزافزون از تلفنهاي موبايل و برنامههاي کاربردي بدين معنا است که اولين نقطهي تماس براي محتوا و خريد الزاما گوگل نيست. تعداد زيادي از مردم مستقيما يک برنامهي کاربردي مثل eBay و Amazon را اجرا ميکنند و به جاي تايپ نام محصول مورد نظر خود در گوگل، کل فرآيند خريد و مبادلهي مالي خود را از طريق همين برنامههاي کاربردي انجام ميدهند. تحقيقات کميسيون اروپايي بايد تغيير رفتار کاربران را نيز در نظر بگيرد.
اتحاديهي اروپا و کميسيون اروپا در عين حال بايد اين نکته را در نظر بگيرند که قدرت گوگل ممکن است به طور طبيعي فروکش کرده باشد و ما از قبل شاهد بودهايم که سرويس جست وجوي گوگل قافيه را به Bing باخته است. براساس اعلام conScore، موتور جستوجوي Bing مايکروسافت به درصدهاي بسيار معقولي رسيده و حالا براي اولين بار به سهمي بيش از 20 درصد در ايالات متحده آمريکا دست پيدا کرده است. بخش اعظم اين موضوع به واسطهي اين است که مايکروسافت در پيشبرد Bing در برابر رقيب خود بسيار تهاجمي عمل ميکند و به نظر ميرسد اين تلاشها به ثمر نشسته است. کليد اصلي اين موفقيت، برنامهي Bing Rewards بوده که محبوبيت زيادي در بين کاربران به دست آورده و آنها از اين طريق ميتوانند کارتهاي هديه را براي خريد از مکانهايي نظير Amazon, Sephora و Starbucks دريافت کنند. بسياري از نامهاي بزرگ در اين شِما دخيل هستند، از GameStop تا Dominos گرفته تا Burger King، و حتي کاربران ميتوانند اين کارتها را با اعتبار خريد سوخت و سفرهاي هوايي عوض کنند. علاوه بر توانايي اهداي اين اعتبارها به مدارس و بنيادهاي خيريهي محلي، شرطبنديهايي براي مسابقات اسبدواني وجود دارد که به مردم اجازه ميدهد کنسولهاي بازي و تبلت برنده شوند. اين موتور جست وجو از سال 2010 به اين طرف تغييرات زيادي را پشت سر گذاشته است.
به عنوان نشانهاي از اعتماد و اطمينان مايکروسافت به Bing و برنامهي Rewards، اين کمپاني در حال جداسازي خود از فيسبوک است. شما قبلا براي sign in به Rewards بايد از حساب فيسبوک خود استفاده ميکرديد، روشي که خيليها ترجيح ميدهند، زيرا سادهتر از رجيستر شدن از ابتدا است. اما از پانزدهم فوريهي امسال، ورود به Rewards به يک حساب مايکروسافت نياز دارد و در عين حال تاثير زيادي بر ترغيب افراد بيشتر به استفاده از ساير سرويسهاي مايکروسافت ايفا ميکند زيرا وقتي کاربر وارد ميشود، ارائهي محصولات مختلف آسانتر ميگردد. اما اين تنها پيشرفت Bing نيست. اگر Bing يک موتور جست وجوي ضعيف بود، صرفنظر از اين که چه تعداد reward براي شما فراهم ميکرد قادر نبود چنين جذابيتي به دست آورد. مردم به اين دليل از يک موتور جست وجو استفاده ميکنند چون ميخواهند چيزي پيدا کنند و از اين منظر، مايکروسافت به کُندي اما با اطمينان سرويس خود را به حدي ارتقا داده که Bing، در زمينهي جست و جوي عکس و تصوير بهتر عمل ميکند، جستوجوي ويدئويي فوقالعادهاي دارد که نتايج را در يک شبکه نمايش ميدهد، نتايج جستوجوي آن پُر از جرئياتي است که همزمان با تايپ شما ظاهر ميشوند و يک تصوير خوب برروي صفحهي خانگياش دارد. Bing نيز از يک بازنگري در Yahoo! بهرهمند شده که به آن اجازه ميدهد نتايج را تقويت کند. در عين حال مايکروسافت Bing را با Office Online يکپارچه کرده و کاربران بدين ترتيب ميتوانند تمام کارهاي خود را از درون اين بسته انجام دهند و مخاطبان زيادي جلب کنند. و در حالي که Bing هنوز هم در حوزهي موبايل به شدت از Google عقب است با رسيدن Windows 10 ممکن است زمان بيشتري را در زير نور آفتاب صَرف کند، خصوصا براي کاربران کامپيوتر. مايکروسافت قبلا به يک سوم تمام جست وجوها در ايالات متحده دست پيدا کرده بود و اين عدد قرار است افزايش پيدا کند. چيزي که اين موضوع براي ما آشکار ميکند اين است که نميتوان هيچ چيزي را با يقين بيان کرد. Yahoo! قبلا موتور جست وجوي شمارهي 2 بود اما در دسامبر سال 2011 Bing اين مقام را از آن ربود. در اروپا، گوگل هنوز هم 90 درصد بازار موتور جستوجو را در اختيار دارد اما اگر مايکروسافت تصميم بگيرد همان مسيري که در آمريکا طي کرده در اروپا نيز دنبال کند، بخشي از اين بازار به راحتي در دستان Bing قرار خواهد گرفت. به نظر ميرسد گوگل با رقابتي جدي روبرو است.
بيانيهي اعتراض کميسيون اروپا چه ميگويد؟
اين بيانيه بر دو سرويس خاص متمرکز است: Google Shopping و سَلَف آن Google Product Search. با بررسي اين سرويسها در مقابل ساير سرويسهاي رقيب، اين بيانيه گوگل را متهم ميکند که به روشي ساختگي، ترافيک را از سرويسهاي خريد رقيب منحرف ميکند و بدين ترتيب توانايي رقابت را از آنان ميگيرد. فرازهاي خاصي در اين بيانه وجود دارد که به شرح زير است:
- گوگل از سال 2008 به اين طرف به شکلي سيستماتيک و هدفمند، سرويسهاي خريد رقيب را در صفحات نتايج جست وجوي عمومي هدايت کرده و نمايش داده است.
- گوگل سيستمي از جريمهها را بر عليه ساير سرويسهاي shopping رقيب اِعمال کرده اما اين کار را براي سرويس خودش انجام نداده است. کميسيون اروپا ميگويد اين کار در پائين آمدن رتبهي رُقبا در صفحات نتايج جستوجوي عمومي گوگل تاثير دارد.
- Google Shopping و Google Product Search از نرح رشد بالاتري برخوردار بودهاند زيرا آنها به شکلي سيستماتيک بر رُقبا ارجح شمرده شدهاند.
مشتريان از اين روش لطمه ميبينند زيرا وقتي جست وجو ميکنند، مرتبطترين نتايج قابل مقايسه با گوگل را مشاهده نميکنند. اين بيانيه ميگويد نوآوري نيز تحت تاثير قرار ميگيرد زيرا رُقبا باور دارند نتايج جستوجويي که از آنها نمايش داده ميشود به اندازهي گوگل مهم و مسلط نيست و بدين ترتيب رغبت کمتري به توسعهي ايدههاي جديد پيدا ميکنند. براي حل اين مسئله، کميسيون اروپا ميخواهد شاهد باشد که آيا گوگل" به روشي مشابه و يکسان با سرويسهاي shopping رقيب رفتار ميکند يا خير". اين بيانيه ميافزايد:"اين موضوع خللي در الگوريتمهايي که گوگل اِعمال ميکند و يا چگونگي طراحي صفحات نتايج جستوجو ايجاد نميکند. هرچند بدين معنا است که وقتي گوگل در پاسخ به جست وجوي کاربر، سرويسهاي shopping ديگر را نشان ميدهد مرتبطترين سرويس يا سرويسها براي ظاهر شدن در صفحهي نتايج جستوجوي گوگل انتخاب ميشوند".
سوالهايي که اندرويد بايد پاسخ دهد
کميسيون اروپا قرار است طي تحقيق از بخش سيستم عامل گوگل يعني اندرويد به سه موضوع مهم بپردازد. کميسيون اروپا ميگويد شکايتهايي دربارهي روشي اداره و اجراي اين بخش دريافت کرده و سوگند خورده موارد زير را بررسي نمايد:
- آيا گوگل توليدکنندههاي گوشيهاي هوشمند را ترغيب کرده به شکلي ويژه موتور جستوجوي گوگل يا هر يک از برنامههاي کاربردي يا سرويسهاي ديگر اين کمپاني را بروي تلفنهاي خود نصب نمايند.
- يکپارچه کردن برخي از محصولات گوگل با ساير برنامههاي کاربردي يا سرويسها.
- تحقيق دربارهي اين که آيا گوگل توانايي آن دسته از سازندههاي گوشيهاي هوشمند يا تبلتها، که ميخواهند از سيستم عامل اندرويد به روش مورد نظر خود استفاده کنند يا آن را توسعه دهند محدود کرده است.
منبع : بزرگراه رايانه