انتشار برخي از محتواها در سطح فضاي مجازي ميتواند پاي ناشر و توليدکنندهي محتوا را به دادگاه يا پليس فتا باز کند. آشنايي با اين نوع محتوا براي فعالان اينترنتي يک امر ضروري به حساب ميآيد.با ما همراه باشيد تا دريابيد چه محتوايي در اينترنت، شبکههاي اجتماعي و پيامرسانها به عنوان محتواي مجرمانه شناخته ميشود؟
وايمکس نيوز - هر محتوايي در اينترنت نميتواند مفيد يا بدون دردسر باشد. برخي از محتواها علاوه بر مضر بودن ميتوانند ناشر و توليدکنندهي محتوا را به دادگاه يا پليس فتا کشانده و حتي ميتواند سبب مسدود شدن سايت، اپليکيشن يا شبکهاي که محتوا در آن قرار دارد، شود.
در کشور ما ضوابط حقوقي و مجرمانهي مرتبط با کامپيوتر، اينترنت، موبايل و موارد مشابه در قانون جرايم رايانهاي مشخص شده است. مادهي 21 قانون جرايم رايانهاي فهرست مصاديق محتواي مجرمانه را مشخص ميکند. در اين ماده از قانون جرايم رايانهاي 83 مصداق مجرمانه در 9 بخش تقسيم بندي شده است. به نظر ميرسد آشنايي با اين مصاديق محتواي مجرمانه براي مديرانسايتها، نويسندگان، کاربران فعال و توسعهدهندگان اينترنتي امري ضروري باشد.
مصاديق محتواي مجرمانه در مادهي 21 قانون جرايم رايانهاي عبارتند از:
الف) محتواي عليه عفت و اخلاق عمومي
1. اشاعهي فحشاء و منکرات. (بند2 مادهي 6 قانون مطبوعات)
2. تحريک، تشويق، ترغيب، تهديد يا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرايم منافي عفت يا انحرافات جنسي. (بند ب مادهي 15 قانون جرائم رايانهاي و مادهي 639 قانون مجازات اسلامي)
3. انتشار، توزيع و معامله محتواي خلاف عفت عمومي. (مبتذل و مستهجن) (بند 2 مادهي 6 قانون مطبوعات و مادهي 14 قانون جرائم رايانهاي)
4. تسهيل، تحريک، تشويق، ترغيب، تهديد يا تطميع افراد به دستيابي به محتويات مستهجن و مبتذل. (مادهي 15 قانون جرايم رايانهاي)
5. استفاده ابزاري از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاوير و محتوا، تحقير و توهين به جنس زن، تبليغ تشريفات و تجملات نامشروع و غيرقانوني. (بند 10 ماده 6 قانون مطبوعات)
6. راه اندازي مراکز و پايگاههاي همسريابي در فضاي مجازي بدون اخذ مجوز از وزارت ورزش و جوانان. (مصوبه بيست و هشتمين جلسه کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه)
ب) محتوا عليه مقدسات اسلامي
1. محتواي الحادي و مخالف موازين اسلامي (بند 1ماده 6 قانون مطبوعات)
2. اهانت به دين مبين اسلام و مقدسات آن (بند 7 مادهي 6 قانون مطبوعات و مادهي 513 قانون مجازات اسلامي)
3. اهانت به هر يک از انبياء عظام يا ائمه طاهرين (ع) يا حضرت صديقه طاهره (س) (مادهي513 قانون مجازات اسلامي)
4. تبليغ به نفع حزب گروه يا فرقه منحرف و مخالف اسلام (بند 9 مادهي 6 قانون مطبوعات)
5. نقل مطالب از نشريات و رسانهها و احزاب و گروه هاي داخلي و خارجي منحرف و مخالف اسلام به نحوي که تبليغ از آنها باشد. (بند 9 مادهي 6 قانون مطبوعات)
6. اهانت به امام خميني (ره) و تحريف آثار ايشان (مادهي514 قانون مجازات اسلامي)
7. اهانت به مقام معظم رهبري (امام خامنهاي) و ساير مراجع مسلم تقليد (بند 7 مادهي6 قانون مطبوعات)
ج) محتوا عليه امنيت و آسايش عمومي
1. تشکيل جمعيت، دسته، گروه در فضاي مجازي (سايبر) با هدف برهم زدن امنيت کشور. (مادهي498 قانون مجازات اسلامي)
2. هر گونه تهديد به بمب گذاري. (مادهي511 قانون مجازات اسلامي)
3. محتوايي که به اساس جمهوري اسلامي ايران لطمه وارد کند. (بند 1 مادهي6 قانون مطبوعات)
4. انتشار محتوا عليه اصول قانون اساسي. (بند 12 مادهي6 قانون مطبوعات)
5. تبليغ عليه نظام جمهوري اسلامي ايران. (مادهي500 قانون مجازات اسلامي)
6. اخلال در وحدت ملي و ايجاد اختلاف مابين اقشار جامعه به ويژه از طريق طرح مسائل نژادي و قومي. (بند 4 مادهي6 قانون مطبوعات)
7. تحريک يا اغواي مردم به جنگ و کشتار يکديگر. (مادهي512 قانون مجازات اسلامي)
8. تحريک نيروهاي رزمنده يا اشخاصي که به نحوي از انحا در خدمت نيروهاي مسلح هستند به عصيان، فرار، تسليم يا عدم اجراي وظايف نظامي. (مادهي504 قانون مجازات اسلامي)
9. تحريص و تشويق افراد و گروهها به ارتکاب اعمالي عليه امنيت، حيثيت و منافع جمهوري اسلامي ايران در داخل يا خارج از کشور. (بند 5 مادهي6 قانون مطبوعات)
10. تبليع به نفع گروهها و سازمانهاي مخالف نظام جمهوري اسلامي ايران (مادهي500 ق م. ا)
11. فاش نمودن و انتشار غيرمجاز اسناد و دستورها و مسايل محرمانه و سري دولتي و عمومي. (بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات و مواد 2و3 قانون مجازات انتشار و افشاي اسناد محرمانه و سري دولتي و مادهي3 قانون جرائم رايانهاي)
12. فاش کردن و انتشار غيرمجاز اسرار نيروهاي مسلح. (بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات)
13. فاش کردن و انتشار غيرمجاز نقشه و استحکامات نظامي. (بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات)
14. انتشار غيرمجاز مذاکرات غيرعلني مجلس شوراي اسلامي. (بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات)
15. انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غيرعلني دادگستري و تحقيقات مراجع قضايي. (بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات)
16. انتشار محتوايي که از سوي شوراي عالي امنيت ملي منع شده باشد.
د) محتوا عليه مقامات و نهادهاي دولتي و عمومي
1. اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمانهاي حکومتي و عمومي. (بند 8 مادهي6 قانون مطبوعات و مواد 609 و 700 قانون مجازات اسلامي)
2. افترا به مقامات، نهادها و سازمانهاي حکومتي و عمومي. (بند 8 مادهي6 قانون مطبوعات و 697 قانون مجازات اسلامي)
3. نشر اکاذيب و تشويش اذهان عمومي عليه مقامات، نهادها و سازمانهاي حکومتي. (بند 11 ماده6 قانون مطبوعات و 698 قانون مجازات اسلامي)
4. جعل پايگاههاي اينترنتي بانکها، سازمانها و نهادهاي دولتي و عمومي (مواد 6 و 7 قانون جرايم رايانهاي مصوب سال 1388)
ه) محتواي که براي ارتکاب جرايم رايانهاي به کار ميرود (محتوا مرتبط با جرايم رايانهاي)
1. انتشار يا توزيع و در دسترس قرار دادن يا معامله دادهها يا نرم افزارهايي که صرفاً براي ارتکاب جرايم رايانهاي به کار ميرود. (مادهي25 قانون جرائم رايانهاي)
2. فروش، انتشار يا در دسترس قرار دادن غيرمجاز گذرواژهها و دادههايي که امکان دسترسي غيرمجاز به دادهها يا سامان هاي رايانهاي يا مخابراتي دولتي يا عمومي را فراهم ميکند. (مادهي25 قانون جرائم رايانهاي)
3. انتشار يا در دسترس قرار دادن محتويات آموزش دسترسي غيرمجاز، شنود غيرمجاز، جاسوسي رايانهاي، تحريف و اخلال در دادهها يا سيستمهاي رايانهاي و مخابراتي. (مادهي25 قانون جرائم رايانهاي)
4. آموزش و تسهيل ساير جرايم رايانهاي. (مادهي21 قانون جرائم رايانهاي)
5. انتشار فيلترشکنها و آموزش روشهاي عبور از سامانههاي فيلترينگ. (بند ج مادهي25 قانون جرائم رايانهاي)
6. انجام هرگونه فعاليت تجاري و اقتصادي رايانهاي مجرمانه مانند شرکتهاي هرمي، فعاليتهاي غيرمجاز مرتبط با بازار اوراق بهادار (قانون اخلال در نظام اقتصادي کشور و بند الف مادهي49 قانون بازار و اوراق بهادار ج. ا. ا. و ساير قوانين مرتبط)
7. ايجاد مراکز قمار در فضاي مجازي (مواد 705، 708 و 710 قانون مجازات اسلامي)
8. بکارگيري و وارد کردن کلمات کليدي (tag) نامرتبط با محتواي سايت يا سوء استفاده از نرم افزارهايي نظير پاپ آپ که منجر به بازکردن اجباري صفحات غيرمرتبط با درخواست بازديد کننده شده و در نتيجه موجب اتلاف وقت و هزينه بازديدکنندگان و افزايش متقلبانه رتبه سايت و کسب درآمد و امتياز براي مالک سايت ميگردد (مادهي741 بخش تعزيرات قانون مجازات اسلامي (جرايم رايانهاي) و مصوبه هشتاد و هشتمين جلسه کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه)
و) محتوايي که تحريک، ترغيب، يا دعوت به ارتکاب جرم ميکند (محتواي مرتبط با ساير جرايم)
1. انتشار محتواي حاوي تحريک، ترغيب، يا دعوت به اعمال خشونت آميز و خودکشي. (مادهي15 قانون جرائم رايانهاي)
2. تبليغ و ترويج مصرف مواد مخدر، مواد روان گردان و سيگار. (مادهي3 قانون جامع کنترل و مبارزه ملي با دخانيات 1385)
3. درج پيوند (لينک) يا تبليغ تارنماهاي فيلتر شده يا باز انتشار محتواي مجرمانه نشريات توقيف شده و رسانههاي وابسته به گروهها و جريانات منحرف و غير قانوني.
4. تشويق تحريک و تسهيل ارتکاب جرائمي که داراي جنبه عمومي هستند از قبيل اخلال در نظم، تخريب اموال عمومي، ارتشاء، اختلاس، کلاهبرداري، قاچاق مواد مخدر، قاچاق مشروبات الکلي و غيره. (مادهي126 قانون مجازات اسلامي)
5. تبليغ و ترويج اسراف و تبذير. (بند 3 مادهي6 قانون مطبوعات)
6. فروش، تبليغ، توزيع و آموزش استفاده از تجهيزات دريافت از ماهواره (مادهي1 قانون ممنوعيت بکارگيري تجهيزات دريافت ماهواره مصوب 25/11/1373)
7. فروش، تبليغ، توزيع و هرگونه معامله بدون مجوز تجهيزات نظامي و تجهيزاتي که داراي کاربرد دوگانه و نيز اقلام و موارد تحت کنترل از قبيل انواع مواد محترقه، ناريه، منفجره اعم از نظامي و غيرنظامي، شيميايي، راديواکتيو، ميکروبي، گازهاي بيهوشکننده، بيحسکننده و اشکآور و شوکدهندهها (شوکرها) و تجهيزات نظامي و انتظامي. (مواد 1 تا 4 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غير مجاز و مصوبه چهل و هفتمين جلسه کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه)
8. راه اندازي راديو و تلويزيون اينترنتي و انتشار و پخش برنامههاي صوتي و تصويري از طريق سيستمهاي فني قابل انتشار فراگير، بدون مجوز سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران) (پاسخ شوراي نگهبان به استفساريه رييس وقت سازمان صدا و سيما درباره اصل 44 قانون اساسي و مصوبه شصت و دومين جلسه کارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه)
ز) محتوا مجرمانه مربوط به امور سمعي و بصري و مالکيت معنوي
1. انتشار و سرويس دهي بازي هاي رايانهاي داراي محتواي مجرمانه يا فاقد مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (بنياد ملي بازي هاي رايانهاي)(مواد مختلف قانون مجازات اسلامي و قانون جرائم رايانهاي)
2. معرفي آثار سمعي و بصري غيرمجاز به جاي آثار مجاز. (مادهي1 قانون نحوه مجازات اشخاصي که در امور سمعي و بصري فعاليت غيرمجاز دارند)
3. عرضه تجاري آثار سمعي و بصري بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (مادهي2 قانون نحوه مجازات اشخاصي که در امور سمعي و بصري فعاليت غير مجاز دارند)
4. تشويق و ترغيب به نقض حقوق مالکيت معنوي (مادهي1 قانون حمايت از حقوق پديد آورندگان نرم افزار هاي رايانهاي و مادهي74 قانون تجارت الکترونيکي)
ح) محتواي مجرمانه مرتبط با انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان رهبري
1. انتشار هرگونه محتوا با هدف ترغيب و تشويق مردم به تحريم يا کاهش مشارکت در انتخابات (مادهي75 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري و بند 3 و 8 مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مادهي46 آيين نامه اجرايي آن)
2. انتشار هرگونه ادعاي غيرواقع مبني بر توقف انتخابات يا دعوت به تجمع اعتراضآميز، اعتصاب، تحصن و هر اقدامي که به نحوي موجب اخلال در امر انتخابات شود (مادهي75 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري و بند 8 مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي)
3. انتشار و تبليغ علائم گروههاي ضدانقلاب و معاند مرتبط با انتخابات (مادهي500 قانون مجازات اسلامي)
4. انتشار هجو يا هجويه يا هرگونه محتواي توهينآميز در فضاي مجازي عليه انتخابات (مادهي700 قانون مجازات اسلامي و بند 8 مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي)
5. انتشار هرگونه مطلب خلاف واقع مبني بر انصراف گروههاي قانوني از انتخابات (مادهي698 قانون مجازات اسلامي، مادهي64 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مادهي75 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري)
6. استفاده از سايتها و وبلاگهاي رسمي نهادها و دستگاههاي دولتي جهت بهرهبرداري در تبليغات نامزدهاي انتخاباتي. شايان ذکر است تمامي شرکتها، موسسات، شهرداريها، سازمانها و نهادهايي که قسمتي از دارايي آنها جزء بودجه و اموال عمومي است مشمول اين مادهيميشوند. (مادهي59 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مادهي25 و 26 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري)
7. درج محتواي تبليغاتي نامزدهاي انتخاباتي خارج از مدت زمان مقرر شده براي فعاليت انتخاباتي. (مادهي56 قانون قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مادهي45 آييننامه اجرايي آن و مادهي23 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري)
8. انتشار هرگونه محتوا در جهت تحريک، ترغيب، تطميع يا تهديد افراد به خريد و فروش آراء، راي دادن با شناسنامه جعلي و شناسنامه ديگري، جعل اوراق تعرفه، راي دادن بيش از يکبار و ساير روشهاي تقلب در رايگيري و شمارش آراء. (مادهي75 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري و مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مادهي126 قانون مجازات اسلامي)
9. انتشار هرگونه محتوا جهت ايجاد رعب و وحشت براي رايدهندگان يا اعضاء شعب. (مادهي286 قانون مجازات اسلامي بخش تعزيرات و بند 16 مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي)
10. استفاده ابزاري از تصاوير زنان براي تبليغات انتخاباتي يا عدم رعايت شئونات اسلامي در انتشار تصاوير مربوط به زناني که نامزد انتخاباتي هستند. (بند 10 مادهي6 قانون مطبوعات)
11. انتشار هرگونه محتوا در جهت توهين، افترا و نشر اکاذيب با هدف تخريب نظام، قواي سهگانه، سازمانهاي حکومتي و نهادهاي اجرايي و نظارتي انتخابات به منظور بهرهبرداري انتخاباتي. (مواد 500، 698، 609 قانون مجازات اسلامي و بند 8 مادهي6 قانون مطبوعات و مادهي18 قانون جرايم رايانهاي)
12. انتشار هرگونه محتوا و مکاتبات داراي طبقهبندي (محرمانه و سري) مرتبط با انتخابات. (مادهي3 قانون مجازات انتشار و افشاي اسناد محرمانه و سري دولتي و مادهي3 قانون جرايم رايانهاي و بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات)
13. انتشار اخبار کذب از نتايج بررسي صلاحيتها، شمارش آراء، ادعاهاي بياساس پيرامون تقلب در انتخابات يا مخدوش بودن انتخابات. (مواد 697 و 698 قانون مجازات اسلامي و بند 8 مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي)
14. تشويش اذهان عمومي، سياه نمايي و بيان مطالب خلاف واقع عليه کشور، ايجاد اختلافات مابين اقشار جامعه بويژه از طريق طرح مسائل قومي و نژادي، انتشارهرگونه نتايج نظرسازي و نظرسنجي کاذب در خصوص انتخابات و نامزدهاي انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان رهبري (مادهي75 آيين نامه اجرايي قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري و بند 8 مادهي66 قانون انتخابات مجلس شوراي اسلامي– مواد500 و 698 قانون مجازات اسلامي – بند 4 مادة 6 قانون مطبوعات)
ط) محتواي مجرمانه مرتبط با انتخابات رياست جمهوري
1. انتشار هرگونه محتوا به منظور ترغيب و تشويق مردم به تحريم يا کاهش مشارکت در انتخابات، تجمع اعتراض آميز بدون مجوز، اعتصاب، تحصن، ادعاي غيرواقع مبني بر توقف انتخابات يا هر اقدامي که به نحوي موجب اخلال در امر انتخابات رياست جمهوري گردد. (بند 7 مادهي33 قانون انتخابات رياست جمهوري و بند5 مادهي6 و 25 قانون مطبوعات).
2. تشويش اذهان عمومي، سياه نمايي و بيان مطالب خلاف واقع عليه کشور، ايجاد اختلافات مابين اقشار جامعه بويژه از طريق طرح مسائل قومي و نژادي، انتشارهرگونه نتايج نظرسازي و نظرسنجي کاذب در خصوص انتخابات و نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري(بند7 مادة 33 قانون انتخابات رياست جمهوري– مواد500 و 698 قانون مجازات اسلامي – بند 4 مادة 6 قانون مطبوعات- مصوبه شورايعالي امنيت ملي)
3. انتشار و تبليغ علائم تحريم انتخابات (مادهي500 قانون مجازات اسلامي).
4. انتشار هجو يا هجويه يا هر گونه محتواي توهين آميز يا تخريب در فضاي مجازي عليه انتخابات و نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري (مادهي700 قانون مجازات اسلامي).
5. انتشار هرگونه مطلب،عليه نامزدهاي انتخاباتي يا انتشارمطالبي خلاف واقع دال بر انصراف گروه يا نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري (مواد 74 و 91 قانون انتخابات رياست جمهوري اسلامي).
6. استفاده غيرمجاز از سايتها و وبلاگ هاي متعلق به دستگاه هاي دولتي و مؤسسات و نهادهايي که تمام يا بخشي از دارايي و بودجه آنها از اموال عمومي است، به منظور تبليغ له يا عليه نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري (مواد62، 68 و 88 قانون انتخابات رياست جمهوري).
7. انتشار محتواي تبليغاتي نامزدهاي رياست جمهوري در فضاي مجازي خارج از مدت زمان مقرر براي فعاليت انتخاباتي (مواد 66 و 67 قانون انتخابات رياست جمهوري).
8. انتشار هرگونه محتوا در جهت تحريک، ترغيب، تطميع يا تهديد افراد به خريد و فروش آراء، رأي دادن با شناسنامه جعلي و شناسنامه ديگري، جعل اوراق تعرفه، رأي دادن بيش از يک بار، تقلب در رأي گيري و شمارش آراء (مادهي33 قانون انتخابات رياست جمهوري و مادهي126 قانون مجازات اسلامي).
9. انتشار هرگونه محتوا به منظور ايجاد رعب و وحشت براي رأي دهندگان يا اعضاء شعب (بند 16 مادهي33 قانون انتخابات رياست جمهوري و آئين نامه اجرايي آن).
10. استفاده ابزاري از تصاوير اشخاص براي تبليغات انتخابات رياست جمهوري (بند 10 مادهي6 قانون مطبوعات).
11. انتشار هرگونه محتوا مشتمل بر توهين، افترا و نشر اکاذيب عليه نظام، قواي سه گانه، سازمانهاي حکومتي و نهادهاي اجرايي و نظارتي انتخابات رياست جمهوري (مواد 500، 618 و 609 قانون مجازات اسلامي و بند 8 مادهي6 قانون مطبوعات و مادهي18 قانون جرايم رايانهاي).
12. انتشار هرگونه محتواي داراي طبقه بندي (محرمانه و سري)مرتبط با انتخابات رياست جمهوري (تبصره 4 مادهي80 قانون انتخابات رياست جمهوري، مادهي3 قانون مجازات انتشار و افشاي اسناد محرمانه و سري دولتي و مادهي3 قانون جرايم رايانهاي و بند 6 مادهي6 قانون مطبوعات).
13. انتشار محتواي خلاف واقع در ارتباط با نتايج بررسي صلاحيتها، شمارش آراء، نتايج انتخابات. (مواد 697 و 698 قانون مجازات اسلامي و بند 7مادهي33 و 80 و 85 قانون انتخابات رياست جمهوري)
14. انتشار محتوا با هدف دخالت در امر انتخابات با سمت يا سند مجعول يا به هر نحو غير قانوني در فضاي مجازي(بند 15 و 17 مادهي33 و 85 قانون انتخابات رياست جمهوري).
15. انتشار و توزيع هرگونه محتواي تبليغاتي از سوي کارکنان ادارات، سازمانها، ارگانهاي دولتي و نهادها با ذکر سمت خود، له يا عليه هر يک از نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري در فضاي مجازي (مواد 68و 88 قانون انتخابات رياست جمهوري).
16. انتشار و توزيع هرگونه محتواي تبليغاتي از سوي مقامات اجرايي و نظارتي انتخابات له يا عليه هر يک از نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري در فضاي مجازي (مادهي73 قانون انتخابات رياست جمهوري).
منبع : زوميت