14 بهمن روز ملي فناوري فضايي نام گرفت؛ روزي که بيانگر توانمندي علمي و اقتدار ملي ايران در عرصه ي اين دانش مهم است و اينک در دوره پساتحريم و با اجراي برجام، دانشمندان ايراني مي توانند طرح هاي مشترکي را در اين زمينه با ديگر کشورها به مرحله اجرا در آورند.

وايمکس نيوز - فناوري هوافضا يکي از مهم ترين دانش ها در مسير توسعه نظامي و غير نظامي کشورها به شمار مي رود. دانشي که توانست تاثيري عميق بر اقتصاد و فرهنگ جهاني بگذارد و با دستاوردهاي دانشمندان اين حوزه، جامعه بين الملل را با تحولي گسترده روبرو سازد.
اين فناوري به علت کارکردها و کاربردهاي اقتصادي، علمي و سياسي داراي جايگاهي ممتاز و راهبردي است. دانشي که بشر از آن براي سفر به فضا، سکونت در آن جا، پژوهش و داده برداري هاي رباتيک و غير رباتيک و در نهايت بهره برداري از فضا استفاده مي کند.
نقش کليدي اين فناوري در افزايش رقابت پذيري کشورها در رقابت هاي نظامي و سياسي بين المللي، سبب شده است تا اين مقوله، راهبردي شود. زيرا دولت ها و رژيم هاي سياسي متفاوت با انگيزه دفاع از کيان خويش و گاه به منظور سلطه جويي، همواره به دنبال به کارگيري دانش ها و ابزارهايي هستند که بتوانند اين عوامل را براي آنان برقرار سازد. بدين گونه فناوري هوافضا از بدو شکل گرفتن مورد توجه صاحبان قدرت بوده و در ساختارهاي نظامي و دفاعي کشورهاي جهان از اهميت بسياري برخوردار است. توسعه سلاح هاي هوايي و فضايي، حوزه رويارويي نظامي را دگرگون کرد و گسترش اين فناوري به تجهيزات و تسليحات فضايي، باعث خواهد شد تا اهميت آن بيش از پيش شود.
فضا، سرشار از منابع و فرصت هاي جديد براي انسان است و سفر بشر از زمين به فضا و استقرار در آن، فصلي تازه از زندگي را بر روي جهانيان خواهد گشود.
براي توسعه هر فناوري نياز به سرمايه گذاري هاي تحقيقاتي در مرحله هاي نخست و بازار تقاضا در بخش هاي بعدي وجود دارد و اين صنعت تا کنون دوره هاي متفاوتي از رشد و توسعه را سپري کرده است، در کنار اين امر، افزايش رفاه حال مردم نيز يکي از ابعاد مهم اين دانش به شمار مي رود. سازمان هاي فضايي در جهان برنامه هاي اصلي خود را در مسير برقراري رفاه و منفعت مردم قرار داده اند. بر اين پايه دولت ها سرمايه گذاري هاي بسياري را در حوزه فناوري فضايي و کاربردي کردن اين صنعت به کار گرفته اند.
ايران نيز بهره وري از اين فناوري را در 1325 خورشيدي با تشکيل مرکز سنجش از راه دور آغاز کرد و در 1354 خورشيدي با وارد کردن هواپيماهاي F14 به کشور و سپس در 1356 خورشيدي با راه اندازي طرح ماهواره زهره به صورت فعال و جدي به عرصه فناوري فضايي راه يافت.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، صنعت هوا و فضا در دهه 60 خورشيدي با آن که کشور در جنگ تحميلي به سر مي برد، با تلاش و کوشش فراوان نيروهاي پرتوان آن حوزه توانست، نياز ايران در اين زمينه را پشتيباني و تامين کند.
توسعه دانش هاي نو به ويژه فناوري نانو و هوافضا در سند چشم انداز 20 ساله کشور بسيار داراي اهميت است، زيرا حضور موثر در اين دو حوزه سبب خواهد شد تا مزيت هاي رقابتي موثري براي کشور در منطقه پديد آيد. مجلس شوراي اسلامي نيز در شروع دهه 70 در طرحي مرکز سنجش از راه دور را زير نظر وزارت پست، تلگراف و تلفن قرار داد و همچنين تشکيل سازمان فضايي ايران را تصويب کرد.
صنعت فضايي ايران در سال هاي فعاليت خويش به دستاوردهاي مهمي همچون راه اندازي طرح ساخت ماهواره مصباح و قرارداد ساخت مشترک هواپيماي ايران 140 با اوکراين در 1375 خورشيدي، برپايي سازمان صنايع هوايي در 1376 خورشيدي و تشکيل سازمان صنايع هوافضا در 1377 خورشيدي دست يافته است.
ايران براي نخستين بار در 14 بهمن 1387 خورشيدي يک ماهواره با نام «اميد» را با فناوري پرتاب فضايي ايران به فضا پرتاب کرد. اين ماهواره، سه ماه در فضا ماند و پس از پايان ماموريت به زمين بازگشت. به همين مناسبت شوراي فرهنگ عمومي در مصوبه نخستين روز ارديبهشت 1388 خورشيدي، 14 بهمن، سالروز پرتاب ماهواره ملي اميد به فضا را «روز فناوري فضايي» نام نهاد.
راه اندازي ايستگاه دريافت اطلاعات ماهواره اي سپهر، تشکيل سازمان فضايي ايران، فارغ تحصيلي نخستين دانش آموخته دکتراي هوافضا در کشور، تصويب برنامه ي راهبردي 10 ساله فضايي کشور، تشکيل اتحاديه صنايع هوايي و فضايي ايران و شکل گيري ستاد توسعه فناوري هوافضا، ساخت ماهواره سيمرغ و راه اندازي پايگاه جديد براي پرتاب ماهواره هاي يک تني، ساخت ماهواره هاي رصد، فجر، طلوع 1 ، ظفر، اميرکبير و شريف و پرتاب ماهواره هاي رصد، نويد علم و صنعت و فجر، پرتاب يک موجود زنده به همراه کاوشگر پيشگام به ارتفاع 120کيلومتري زمين، افتتاح و بهره برداري از مرکز رصد فضايي کشور، از ديگر ثمره هاي تلاش فعالان عرصه فناوري فضايي به شمار مي رود.
دوران پسا تحريم فرصت ارزشمندي به منظور توسعه و همکاري هاي بيشتر نهاد هاي فعال در حوزه فناوري فضايي است. با برداشته شدن تحريم ها و پشتيباني روز افزون از مقوله فناوري هاي نوين، دسترسي به دانش روز مرکزهاي علمي- پژوهشي و تعامل با ديگر کشورها در اين زمينه بيش از بيش امکان پذير مي شود و اينگونه مي توان به هدف هاي از پيش تعيين شده با سرعت بيشتري دست يافت.
آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب همواره بر ضرورت خوداتکايي در عرصه صنايع فضايي تاکيد کرده اند، برپايه منويات رهبر انقلاب، حسن روحاني رئيس جمهوري، پيگير توسعه اين بخش است و بر دستيابي به افق هاي تازه در فناوري فضايي تاکيد مي کند.
پشتکار فراوان دانشمندان ايران اسلامي براي رسيدن به فناوري فضايي با موفقيت هاي بسياري همراه بوده و بازتاب هاي جهاني گسترده اي داشته است، به گونه اي که اينک اين ديار کهن در زمره پنج قدرت نوظهور فضايي دنيا محسوب مي شود. 
گفتگويي به بهانه روز فناوري فضايي با «حسن کريمي» عضو هيات علمي دانشکده مهندسي هوافضا درباره ابعاد گوناگون اين عرصه صورت گرفته است.
حسن کريمي با اشاره به شروع فعاليت هاي فضايي در جمهوري اسلامي و روند پيشرفت آن در کشور، گفت: دانش فناوري فضايي از سال هاي نخست انقلاب شروع شد و از دهه 80 به صورت جدي تري دنبال شد و شتاب روزافزوني يافت، به گونه اي که در 1389 خورشيدي، ايران توانست نخستين ماهواره را به فضا پرتاب کند.
اين استاد دانشگاه بيان داشت: ايران در جمع 10 کشور نخست دنيا در زمينه محموله زيستي حامل موجود زنده و در زمره پنج قدرت نوظهور فناوري فضا است و جايگاه نخست منطقه را در اين عرصه دارد. بدين شکل مي توان گفت، کشور در فناوري فضايي جايگاه خود را در عرصه هاي بين المللي به اثبات رسانده است.
وي با اشاره به پشتيباني هاي لازم براي انجام دادن ماموريت ها و وظايف مربوطه سازمان فناوري فضايي، اظهار کرد: با توجه به کلان بودن هزينه هاي مربوطه براي انجام طرح هاي فضايي، بايد دانست که همواره حمايت هاي ضروري در اين زمينه انجام شده است.
کريمي در ادامه افزود: در نقشه جامعه علمي کشور کسب دانش طراحي و دستيابي به دانش انرژي گداخت و دستيابي به فناوري اعزام انسان به فضا، پرتاب ماهواره به مدار زمين تاکيد شده است. آنچه مسلم به شمار مي رود، آن است که فناوري فضايي علاوه بر حفاظت از بشر در حوزه هاي پزشکي، مخابراتي، حمل و نقل، پيش بيني ريزگردها، هواشناسي و ... نيز کاربرد دارد.
عضو هيات علمي دانشکده مهندسي هوافضا با بيان اين که اعزام انسان به فضا از برنامه هاي سازمان فضايي است، اظهار داشت: با توجه به هزينه هاي کلان اين مقوله، طرح اعزام فضانورد به مرور اجرايي مي شود، در سند جامع توسعه هوا فضا، مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي در 1391 خورشيدي به انجام دادن ماموريت هاي فضايي سرنشين دار و قرار دادن انسان در مدار، اشاره شده است.
وي ياد آور شد: تمرکز اصلي ايران بر بومي سازي فناوري فضايي در راستاي ارائه خدمات فضايي پايدار و رسيدن به هدف هاي کلان کشور در افق 1404 در حوزه فناوري فضايي است. همچنين بايد برنامه هاي اصلي را به گونه ايي جهت دهي کرد که مردم نفع عملي آن را در زندگي روزمره و افزايش رفاه خود مشاهده کنند.
اين استاد دانشگاه به اولويت هاي تعيين شده در اسناد بالادستي(برنامه جامع و کامل) اشاره کرد و ادامه داد: مخابرات، علوم و اکتشافات فضايي، موقعيت يابي و زيست فضايي، ناوبري فضايي، ماهواره هاي سنجش از راه دور، از زمينه هاي اولويت دار در اين سندها به شمار مي روند.
حسن کريمي در پايان گفت: براي بهره وري کامل از فضاي پساتحريم در زمينه رشد بيشتر در عرصه فضا؛ تعامل بين المللي لازم است. با توجه به شرايط پيش آمده در جهان و اجراي برجام بايد درصدد انجام طرح هاي مشترک با کشورهاي ديگر به ويژه کشورهاي اروپايي بود، تا بر اين پايه هم از فناوري کشور و هم ديگر کشورها استفاده کرد.

منبع : ايرنا